Адлия вазири Русланбек Давлетов @ҳуқуқий_гап телеграм каналида Ўзбекистонда давлат бошқаруви соҳасида қандай масалаларни ҳал этиш лозим, деган саволга жавоб берди:

«Биринчидан, давлат органлари ихчам бўлиши керак. Бу нима дегани?

Ҳар бир орган ўзига юклатилган вазифани қиладиган, функциялари такрорланмайдиган, давлат органининг ҳар бир ходими фақат ўзига юклатилган ишни бажарадиган ва ўшанга ойлик оладиган тизим керак. Органлар сони ҳам муҳим.

Швейцария ҳукумати аъзолари сурати ижтимоий тармоқларда кўп айланади. Унда 8 та вазир суратга тушган ва бу Швейцария ҳукуматининг ихчамлигини ифодалайди, деб ўйлашади. Аслида, уларда 70 дан ортиқ давлат органлари бор. Яъни вертикаллашув кучайтирилган. 

Масалан, атроф-муҳит, транспорт ва энергетика вазири битта, мудофаа ва спорт вазирлиги, иқтисодиёт, илм ва фан-таълим — битта вазирлик. Ҳар бир вазирликка бир нечта соҳалар бириктирилган ва у портфель вазирлар қўлига берилган. Яъни суратда кўрингани даражада ҳукумат ихчам эмас. Бироқ ижтимоий тармоқларда сурат бекорга айланмаяпти — бу сигнал! Яъни биз ихчамлаштириш борасида ҳали кўп ишлашимиз керак.

Биз инспекциялар фаолиятини таҳлил қилдик. Кўпининг фаолияти шаффоф эмас. Масалан, битта қурилиш соҳасига 4 та давлат органи, маҳсулотлар сифатига 8 та давлат органи масъул. Бу ҳолда натижа яхши бўлмайди, аксинча, ёмонлашади. Ҳар бир орган ўзича талаблар қўяди ва ўзича натижа кўзлайди. Шу сабабли ушбу органларни оптималлаштириш масаласини кўриб чиқиш лозим.

Иккинчидан, «битта йўналиш учун битта давлат органи» тамойили асосида ишлаш керак. Фуқаро маълум масала бўйича давлат органига мурожаат қилганда, орган шу масаланинг барча жиҳатларини кўриши, қамраши ва ҳал қила олиши керак.

Маъмурий аппаратнинг катталиги ҳамма нарсага таъсир қилади. Бу ерда солиқ тўловчининг пули ишлатиляпти. Ресурсларни оқилона сарфлаш бўлмаса, ҳаракатлар самараси пасаяверади.

Учинчидан, номарказлаштириш сиёсатини янада ривожлантириш. Илгари эсласангиз, биргина дорихона ёки таълим марказини ташкил этиш учун ҳам ҳудудлардан марказга келиб рухсат олиш керак эди. Ҳозир бу барҳам топди. Лекин барибир ҳамон марказлаштириш кучли. Масъулиятни ҳудудларнинг ўзига бериш керак. Яъни маълум ҳудуд аҳолисининг ҳаётига тааллуқли масалалар ўша жойнинг ўзида ҳал қилинсин. Бизга тўғри номарказлашириш жуда зарур.

Тўртинчидан, давлат органлари ва давлат хизматчиларининг ўз функционал вазифаларидан бошқа ишлар билан шуғулланиши. Яъни бир соҳанинг ресурсларини бошқа соҳага сафарбар қилиш ҳеч қачон ўзини оқламайди. Қисқа муддатли натижани деб истиқболни бой беришга олиб келади. Мисол сифатида қишлоқ хўжалигини келтириш мумкин: пахта теришга таълим, ҳокимиятлар, давлат органлари ходимларини жалб қилинганда, уларнинг ўз ишлари қолиб кетади, натижада ўша соҳага доир муаммолар кўпаяди ва уларни ҳал қилиш қийинроқ ҳамда қимматроқ бўлади.

Бешинчидан, меҳнат унумдорлиги масаласи. Иш вақтидан самарали фойдаланиш долзарб. Биз давлат хизматчиси сифатида бюджетдан ойлик оляпмиз, яъни халқ тўлаган солиқлардан. Ҳар бир соатимиз учун маълум миқдорда маош оламиз. Демак, иш вақтидан унумли фойдаланишимиз керак. Бир олим айтган: «Дақиқанинг қадрини билмаган, соатнинг ҳам, куннинг ҳам, йилнинг ҳам қадрига етмайди». Хусусий секторда бизнес буни аллақачон қўллай бошлаган, чунки тадбиркор иш берувчи ходимнинг соатига пул тўлар экан, у соатни тўлиқ ишга бағишлашини истайди ва бу қонуний талаб.

Давлат раҳбари томонидан давлат ташкилотларида мажлисларни камайтириш тўғрисида топшириқлар бўлди. Лекин айрим ташкилотларда мажлислар иш қилаётганини кўрсатиш воситасига айланиб қолган. Ёки иш вақтида ошга бориш, туғилган кунларни нишонлаш, турли тадбирлар уюштиришга камида 2 соат кетади. Бу соатларга халқ пул тўлаяпти. Бу асли халқ мулкига хиёнат. Биз камроқ гапириб кўпроқ ишлашимиз керак".