Oʻzbekistonda Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Xalq deputatlari Kengashlariga saylovlar joriy yilning 27-oktyabr kuniga belgilandi.

Bu oddiy bir tadbir emas, millatning demokratik yoʻlidagi muhim bosqichni ifodalaydi, saylov muhitini oʻzgartirishni vaʼda qiladigan yangi oʻzgarishlarni kiritadi. Markaziy saylov komissiyasining navbatdagi yigʻilishi bir necha asosiy innovatsiyalarni eʼlon qildi, ular katta samaradorlik, shaffoflik va inklyuzivlikni taʼminlaydi, bu saylovlarni jahon manfaatlari mavzusiga aylantiradi.

Mamlakat tarixida birinchi marta Qonunchilik palatasiga saylovlar majoritar va proporsional vakillikni birlashtiruvchi aralash saylov tizimi orqali oʻtkaziladi. Bu oʻzgarish ovoz beruvchilarga yetmish besh deputatni toʻgʻridan-toʻgʻri saylash imkonini bersa, qolgan yetmish beshi esa partiya ovozlari asosida tanlanadi. Bu tizim koʻproq muvozanatli vakillik organlarini yaratishni maqsad qilgan boʻlib, demokratik legitimlikni kuchaytirish va siyosiy ovozlarning keng spektrini taʼminlaydi.

Oʻzbekistonning saylov tizimidagi eng eʼtiborli yutuqlaridan biri saylov komissiyasi faoliyatining toʻliq raqamlashtirilishi hisoblanadi. “E-Saylov” axborot tizimining joriy etilishi oldinga katta siljish boʻlib, saylov jarayonini zamonaviylashtirishga xizmat qiladi. Bu raqamli platforma nafaqat jarayonni soddalashtirib, byurokratiya va qogʻozbozlikni kamaytiradi, balki saylov jarayonini yanada yaqin, samarali va shaffof qiladi. Bu saylov komissiyalari, siyosiy partiyalar, nomzodlar, kuzatuvchilar va OAV oʻrtasidagi oʻzaro aloqalarni avtomatlashtiradi, real vaqt rejimida statistik maʼlumotlar, nomzodlar haqidagi maʼlumotlar va interaktiv xaritalarni taqdim etadi. Mazkur texnologik oʻzgarish saylovchilarga saylovga oid muhim maʼlumotlarga toʻsiqlarsiz kirish imkonini beradi, saylov jarayonini yanada inklyuziv va shaffof qiladi.

Inklyuzivlik ushbu saylovlarning yana bir asosiy ustuni hisoblanadi. Yangi saylov qonunchiligi siyosiy partiyalardan nomzodlarining kamida 40% ayollar boʻlishini talab qiladi, bu siyosiy vakillikda gender tengligiga qaratilgan ilgʻor qadam hisoblanadi. Ushbu talab nafaqat ilgʻor demokratik standartlarga mos keladi, balki turli nuqtayi nazarlar orqali siyosiy munozarani boyitadi.

Saylovlar yangilangan Konstitutsiya kontekstida oʻtkazilmoqda, u parlament va vakillik organlarining vakolatlarini sezilarli darajada oshirdi. Qonunchilik palatasining vakolatlari 5 tadan 12 taga, Senatning esa 12 tadan 18 taga oshirildi. Parlamentning ijro etuvchi, sud, huquqni muhofaza qilish va maxsus xizmatlar ustidan nazorat qilish funksiyalari ham kengaytirildi. Shuningdek, mahalliy Xalq deputatlari Kengashlarining hokimlar tomonidan boshqarilishi bekor qilindi, hokimlar avvaldan egalik qilgan 33 ta vakolat mahalliy Kengashlarga oʻtkazildi, bu bilan davlatning muhim masalalarini hal qilishdagi ularning roli oshirildi.

“Mening tanlovim – obod Vatanim” shiori nafaqat ushbu saylovlarning ruhini aks ettiradi, balki Oʻzbekiston rahbariyatining demokratik davlat qurilishi va fuqarolarning imkoniyatlarini kengaytirishga boʻlgan mustahkam sadoqatini ham namoyon etadi. 120 000 dan ortiq saylov komissiyasi aʼzolari, 70 000 fuqaro va koʻplab xalqaro kuzatuvchilar ishtirok etar ekan, saylovlar shaffof va inklyuziv jarayon boʻlib, ushbu sadoqatni yana bir bor tasdiqlaydi.

Xulosa qilib aytganda, Oʻzbekiston oʻzining kelayotgan saylovlari bilan texnologik innovatsiyalar va inklyuzivlikni qabul qilib ajoyib pretsedent oʻrnatmoqda. Bu tashabbuslar shubhasiz, yanada farovon va demokratik kelajak yoʻlini ochib beradi, Oʻzbekistonning demokratik prinsiplar va amaliyotlarni ilgari surishga boʻlgan xayrixohligini namoyon etadi.

Eldor Tulyakov,

“Taraqqiyot strategiyasi” markazi

ijrochi direktori