Foto: Getty Images

NATO bosh kotibi Yens Stoltenberg tashkilot sammitining asosiy ish kuni — chorshanba kuni Madridda qabul qilingan qarorlarni Shimoliy Atlantika alyansini oʻzgartirish va mustahkamlashga qaratilgan deya izohladi.

Uning soʻzlariga koʻra, Ukrainadagi voqealar “Ikkinchi jahon urushidan keyin Yevropada eng katta xavfsizlik inqirozini” yaratganiga olib keldi.

“Ukraina qancha vaqt kerak boʻlsa, bizga tayanishi mumkin. Ittifoqchilar yirik harbiy va moliyaviy yordam koʻrsatishda davom etadilar. Va bugun rahbarlar Ukrainaga keng qamrovli yordam paketini kelishib, bizning yordamimizni kuchaytirishga kelishib oldilar. Bunga xavfsiz aloqalar, yoqilgʻi, dori-darmon va zirhlar, minalar va kimyoviy va biologik tahdidlarga qarshi jihozlar kiradi. Shuningdek, dronlarga qarshi portativ mudofaa tizimlari ham bor”, dedi NATO rahbari Madriddagi matbuot anjumanida.

“Uzoq muddatda biz Ukrainaga sovet davridagi texnologiyadan NATOning zamonaviy texnologiyasiga oʻtishga yordam beramiz”, deb vaʼda bermoqda Stoltenberg.

NATOning Ukraina boʻyicha rejalari alyans mamlakatlari yetakchilari yigʻilishida qabul qilingan deklaratsiyada oʻz aksini topgan.

“Biz Ukrainaning xalqaro miqyosda tan olingan chegaralari, jumladan, hududiy suvlari doirasidagi mustaqilligi, suvereniteti va hududiy yaxlitligini soʻzsiz qoʻllab-quvvatlashimizni tasdiqlaymiz. Biz Ukrainaning oʻzini-oʻzi himoya qilish boʻyicha ajralmas huquqini va oʻz xavfsizligini taʼminlash mexanizmlarini tanlashni toʻliq qoʻllab-quvvatlaymiz”, deyiladi hujjatda.

Shuningdek, hujjatda Rossiyani Ukrainadagi “maxsus harbiy operatsiya”ni zudlik bilan toʻxtatish va Belarusni Rossiya Federatsiyasi harakatlariga sherik boʻlishni toʻxtatish chaqiriladi.

Stoltenbergning izohlashicha, xavfsizlik sharoitidagi tub oʻzgarishlar va dunyoda strategik raqobatning kuchayishi NATO strategik konsepsiyasining yangilanishiga olib keldi. Uning soʻzlariga koʻra, yangi konsepsiya Rossiya Gʻarb xavfsizligiga eng jiddiy va toʻgʻridan-toʻgʻri tahdid ekanini aniq koʻrsatib turibdi.

Sammit deklaratsiyasida, shuningdek, shunday deyilgan: “Rossiya Federatsiyasi NATO aʼzolari xavfsizligi hamda Yevro-Atlantika mintaqasidagi tinchlik va barqarorlikka eng jiddiy va bevosita tahdiddir”.

Hujjatda aytilishicha, yangi strategik konsepsiya NATO uchun uchta asosiy vazifani belgilab beradi: “toʻxtatish va mudofaa; inqirozning oldini olish va boshqarish; hamkorlik orqali xavfsizlik”.

Sammit ishtirokchilari ushbu konsepsiya yaqin yillarda ularning transatlantik birdamlik ruhidagi ishlarini yoʻnaltirishiga ishonadilar.

Toʻxtatib turish va mudofaaga kelsak, NATO Bosh kotibining soʻzlariga koʻra, biz “xavfsizlikning yangi voqeligiga javob berish” uchun ularni tubdan oʻzgartirish haqida gapiramiz.

“Biz kelajakda mudofaani kuchaytiramiz. Alyansning sharqiy qismidagi jangovar guruhlarimizni brigada darajasiga mustahkamlaymiz. NATOning javob kuchlarini oʻzgartiramiz. Va yuqori tayyorgarlikka ega boʻlgan kuchlarni 300 mingdan ortiq odamga oshiramiz”, dedi Stoltenberg.

NATO rahbari yana bir bor ittifoqchi davlatlarning mudofaa xarajatlari mavzusiga qaytdi. Uning soʻzlariga koʻra, Madridda alyans aʼzolari 2014-yilda yalpi ichki mahsulotning kamida 2 foizini mudofaa sohasiga ajratish majburiyatini yana bir bor tasdiqlagan. Ulardan toʻqqiz nafari hozirda ushbu koʻrsatkichga erishdi yoki undan oshib ketdi. Oʻn toʻqqiz ittifoqchi 2024-yilga qadar bunga erishish uchun aniq rejalarni bildirdi.

“Ikki foiz chegara emas, minimal deb qabul qilinmoqda”, deydi Stoltenberg.

NATO sammiti deklaratsiyasida alyansning Madriddagi turli hamkorlari bilan aloqalari qayd etilgan. Alyans mamlakatlari yetakchilari “ham ittifoqdoshlar, ham sheriklar manfaatlariga javob beradigan” tashkilot sherikliklarini yanada mustahkamlashlarini taʼkidladilar.

Hujjatda sheriklik munosabatlari muhimligi qayd etilib, Yevropa Ittifoqi bilan hamkorlikka ustuvor ahamiyat beriladi.

“Yevropa Ittifoqi bilan hamkorligimiz misli koʻrilmagan darajada ekanini hisobga olib, biz strategik sherikligimizni toʻliq oʻzaro ochiqlik, shaffoflik, bir-birini toʻldirish va tashkilotlarning turli mandatlarini hurmat qilish, qarorlar qabul qilishda avtonomiya ruhida yanada mustahkamlashda davom etamiz”, deyiladi bayonotda.

Unda taʼkidlanishicha, Ukrainadagi voqealarga “javob berishda umumiy qatʼiyat” “bu noyob va muhim hamkorlikning mustahkamligini taʼkidlaydi”.

Shu bilan birga, NATO Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi ittifoq hamkorlarining sammitida boshqa hamkorlar qatori ishtirok etishi “umumiy xavfsizlik muammolarini hal qilishda hamkorlikning ahamiyatini” koʻrsatdi, deb hisoblaydi.

“Endi biz Yevro-Atlantika mintaqasidan tashqaridagi mavjud va potensial manfaatdor tomonlar bilan aloqalarimizni rivojlantirishda oldinga harakat qilamiz”, deya rejalashtirmoqda NATO.

“NATO tarixdagi eng kuchli ittifoq boʻlib qolmoqda. Oʻz rishtalarimiz va oʻzaro majburiyatlarimiz orqali biz barcha aʼzo davlatlarning erkinligi va xavfsizligini, shuningdek, umumiy demokratik qadriyatlarimizni hozir va kelajak avlodlar uchun himoya qilishda davom etamiz”, deyiladi joriy yilning 29-iyun kuni Madridda qabul qilingan NATO sammiti deklaratsiyasida.