Фото: Getty Images

НАТО бош котиби Йенс Столтенберг ташкилот саммитининг асосий иш куни — чоршанба куни Мадридда қабул қилинган қарорларни Шимолий Атлантика альянсини ўзгартириш ва мустаҳкамлашга қаратилган дея изоҳлади.

Унинг сўзларига кўра, Украинадаги воқеалар «Иккинчи жаҳон урушидан кейин Европада энг катта хавфсизлик инқирозини» яратганига олиб келди.

«Украина қанча вақт керак бўлса, бизга таяниши мумкин. Иттифоқчилар йирик ҳарбий ва молиявий ёрдам кўрсатишда давом этадилар. Ва бугун раҳбарлар Украинага кенг қамровли ёрдам пакетини келишиб, бизнинг ёрдамимизни кучайтиришга келишиб олдилар. Бунга хавфсиз алоқалар, ёқилғи, дори-дармон ва зирҳлар, миналар ва кимёвий ва биологик таҳдидларга қарши жиҳозлар киради. Шунингдек, дронларга қарши портатив мудофаа тизимлари ҳам бор», деди НАТО раҳбари Мадриддаги матбуот анжуманида.

«Узоқ муддатда биз Украинага совет давридаги технологиядан НАТОнинг замонавий технологиясига ўтишга ёрдам берамиз», деб ваъда бермоқда Столтенберг.

НАТОнинг Украина бўйича режалари альянс мамлакатлари етакчилари йиғилишида қабул қилинган декларацияда ўз аксини топган.

«Биз Украинанинг халқаро миқёсда тан олинган чегаралари, жумладан, ҳудудий сувлари доирасидаги мустақиллиги, суверенитети ва ҳудудий яхлитлигини сўзсиз қўллаб-қувватлашимизни тасдиқлаймиз. Биз Украинанинг ўзини-ўзи ҳимоя қилиш бўйича ажралмас ҳуқуқини ва ўз хавфсизлигини таъминлаш механизмларини танлашни тўлиқ қўллаб-қувватлаймиз», дейилади ҳужжатда.

Шунингдек, ҳужжатда Россияни Украинадаги «махсус ҳарбий операция»ни зудлик билан тўхтатиш ва Беларусни Россия Федерацияси ҳаракатларига шерик бўлишни тўхтатиш чақирилади.

Столтенбергнинг изоҳлашича, хавфсизлик шароитидаги туб ўзгаришлар ва дунёда стратегик рақобатнинг кучайиши НАТО стратегик концепциясининг янгиланишига олиб келди. Унинг сўзларига кўра, янги концепция Россия Ғарб хавфсизлигига энг жиддий ва тўғридан-тўғри таҳдид эканини аниқ кўрсатиб турибди.

Саммит декларациясида, шунингдек, шундай дейилган: «Россия Федерацияси НАТО аъзолари хавфсизлиги ҳамда Евро-Атлантика минтақасидаги тинчлик ва барқарорликка энг жиддий ва бевосита таҳдиддир».

Ҳужжатда айтилишича, янги стратегик концепция НАТО учун учта асосий вазифани белгилаб беради: «тўхтатиш ва мудофаа; инқирознинг олдини олиш ва бошқариш; ҳамкорлик орқали хавфсизлик».

Саммит иштирокчилари ушбу концепция яқин йилларда уларнинг трансатлантик бирдамлик руҳидаги ишларини йўналтиришига ишонадилар.

Тўхтатиб туриш ва мудофаага келсак, НАТО Бош котибининг сўзларига кўра, биз «хавфсизликнинг янги воқелигига жавоб бериш» учун уларни тубдан ўзгартириш ҳақида гапирамиз.

«Биз келажакда мудофаани кучайтирамиз. Альянснинг шарқий қисмидаги жанговар гуруҳларимизни бригада даражасига мустаҳкамлаймиз. НАТОнинг жавоб кучларини ўзгартирамиз. Ва юқори тайёргарликка эга бўлган кучларни 300 мингдан ортиқ одамга оширамиз», деди Столтенберг.

НАТО раҳбари яна бир бор иттифоқчи давлатларнинг мудофаа харажатлари мавзусига қайтди. Унинг сўзларига кўра, Мадридда альянс аъзолари 2014 йилда ялпи ички маҳсулотнинг камида 2 фоизини мудофаа соҳасига ажратиш мажбуриятини яна бир бор тасдиқлаган. Улардан тўққиз нафари ҳозирда ушбу кўрсаткичга эришди ёки ундан ошиб кетди. Ўн тўққиз иттифоқчи 2024 йилга қадар бунга эришиш учун аниқ режаларни билдирди.

«Икки фоиз чегара эмас, минимал деб қабул қилинмоқда», дейди Столтенберг.

НАТО саммити декларациясида альянснинг Мадриддаги турли ҳамкорлари билан алоқалари қайд этилган. Альянс мамлакатлари етакчилари «ҳам иттифоқдошлар, ҳам шериклар манфаатларига жавоб берадиган» ташкилот шерикликларини янада мустаҳкамлашларини таъкидладилар.

Ҳужжатда шериклик муносабатлари муҳимлиги қайд этилиб, Европа Иттифоқи билан ҳамкорликка устувор аҳамият берилади.

«Европа Иттифоқи билан ҳамкорлигимиз мисли кўрилмаган даражада эканини ҳисобга олиб, биз стратегик шериклигимизни тўлиқ ўзаро очиқлик, шаффофлик, бир-бирини тўлдириш ва ташкилотларнинг турли мандатларини ҳурмат қилиш, қарорлар қабул қилишда автономия руҳида янада мустаҳкамлашда давом этамиз», дейилади баёнотда.

Унда таъкидланишича, Украинадаги воқеаларга «жавоб беришда умумий қатъият» «бу ноёб ва муҳим ҳамкорликнинг мустаҳкамлигини таъкидлайди».

Шу билан бирга, НАТО Осиё-Тинч океани минтақасидаги иттифоқ ҳамкорларининг саммитида бошқа ҳамкорлар қатори иштирок этиши «умумий хавфсизлик муаммоларини ҳал қилишда ҳамкорликнинг аҳамиятини» кўрсатди, деб ҳисоблайди.

«Энди биз Евро-Атлантика минтақасидан ташқаридаги мавжуд ва потенциал манфаатдор томонлар билан алоқаларимизни ривожлантиришда олдинга ҳаракат қиламиз», дея режалаштирмоқда НАТО.

«НАТО тарихдаги энг кучли иттифоқ бўлиб қолмоқда. Ўз ришталаримиз ва ўзаро мажбуриятларимиз орқали биз барча аъзо давлатларнинг эркинлиги ва хавфсизлигини, шунингдек, умумий демократик қадриятларимизни ҳозир ва келажак авлодлар учун ҳимоя қилишда давом этамиз», дейилади жорий йилнинг 29 июнь куни Мадридда қабул қилинган НАТО саммити декларациясида.