Иллюстратив фото

Россия ва АҚШ делегациялари Саудия Арабистони пойтахти Ар-Риёд шаҳрида Украинадаги келишув бўйича музокаралар ўтказди. Унинг асосий мавзуси Қора денгизда кемалар хавфсизлигини таъминлаш бўлган. Ўт очишни тўхтатиш ва инфратузилмани ҳимоя қилиш масалалари ҳам муҳокама қилинган мулоқот жами 12 соат давом этди. Бу вақт ичида томонлар уч марта танаффусга чиқишган. Делегацияларнинг якуний баёноти 25 март куни эълон қилиниши кутилмоқда.

Музокараларнинг бу босқичида Россия делегациясига Федерация Кенгашининг халқаро ишлар бўйича қўмитаси раиси Григорий Карасин ва Федерал хавфсизлик хизмати директори маслаҳатчиси Сергей Беседа бошчилик қилди.

Учрашувда АҚШ томонидан Давлат департаментининг сиёсатни режалаштириш бўйича директори Майкл Антон, шунингдек, Украина бўйича махсус элчининг ёрдамчилари Кейт Келлог ва миллий хавфсизлик бўйича маслаҳатчи Майк Уолтц қатнашди.

Григорий Карасин делегациялар “муҳим масалаларни қизиқарли муҳокама қилганини” таъкидлади ва музокаралар “ижодкорлик билан давом этаётганини” қўшимча қилди.

“Музокаралар ҳақиқатан ҳам ёпиқ эшиклар ортида ўтмоқда, демак, музокаралар бошлангани ҳақидаги протокол ёзуви ҳам йўқ”, – деди Россия ташқи ишлар вазирлиги матбуот котиби Мария Захарова.

Шунга қарамай, Россия президентининг матбуот котиби Дмитрий Песков муҳокаманинг асосий мавзусини очиб берди.

“Биз бугун кун тартибида “Қора денгиз ташаббуси” ва ушбу ташаббусни янгилаш билан боғлиқ барча мавзулар борлигидан келиб чиқамиз, бу Президент Трампнинг таклифи бўлган ва Президент Путин бунга розилик берган. Айнан шу мандат билан делегациямиз Ар-Риёдга йўл олди”, – дейди Кремл вакили.

Ўз навбатида, АҚШ ҳам Қора денгизда юк ташиш хавфсизлигини муҳокама қилиш режаларини тасдиқлади.

“Ўйлайманки, сиз... ҳақиқий тараққиётни кўрасиз, хусусан, Қора денгиздаги кемаларда ўт очишни тўхтатган давлатлар нуқтаи назаридан”, – дейди АҚШ президентининг махсус вакили Стив Уиткофф бир кун аввал “Fox News” телеканалига берган интервьюсида. Унинг қўшимча қилишича, бу масала бўйича келишувга эришилгандан сўнг, тўлиқ ўт очишни тўхтатишга “табиий равишда ўтиш” мумкин бўлади.

Сулҳ қачон тузилади?

Россия Ташқи ишлар вазирлиги Ар-Риёддаги музокараларда муваффақият кутмасликдан огоҳлантирди, бироқ АҚШ Россия – АҚШ мулоқотига оптимистик муносабатда.

АҚШ Давлат департаменти матбуот котиби Тэмми Брюс “Fox News” телеканалига берган интервьюсида “АҚШ Россия билан уч йилдан буён мулоқот қилмаяпти. Икки ядровий давлат ўртасидаги ахборот алмашинуви нолга тенг эди. АҚШ учун Россия каби давлат билан гаплашмаслик мантиққа тўғри келмайди” деди.

Унинг қўшимча қилишича, ўт очишни тўхтатишга эришилгандан кейингина тинчликка эришиш мумкин бўлади.

“Бизни [тинчлик сари] олиб борадиган ягона нарса бу бўлиб ўтаётган музокаралар, ҳозир Саудия Арабистонида бўлаётган техник муҳокамалар, президентлар ўртасидаги, дипломатик суҳбатлардир. Биз эртанги кун ҳақида гаплашганда фақат шу ҳақда ўйлаймиз”, дейди Брюс.

Унинг сўзларига кўра, айни дамда АҚШ ва Россия вакиллари савдо фаолиятини тиклаш мақсадида Қора денгизда мораторий жорий этиш масаласини муҳокама қилмоқда.

“Украина можаросининг ҳудудий ва бошқа масалалари муҳокама қилиняптими?”, деган саволга Брюс томонлар ўртасидаги келишмовчиликлар сулҳ ўрнатилгандан кейин муҳокама қилинишини айтди.

“Тўлиқ оташкесим мавжуд бўлганда, биз келишмовчиликлар ва барқарор тинчликка эришиш учун нима бўлишини муҳокама қилишимиз мумкин”, дейди у.

Брюснинг таъкидлашича, ҳозирги маъмуриятнинг ёндашуви АҚШнинг аввалги раҳбариятидан фарқ қилгани учун кўп муҳокама ва мунозаралар давом этмоқда.

“Биз қилмоқчи бўлган ишимизнинг моҳияти, олдимизда турган нарса – минтақада тинчлик ўрнатиш бўйича музокаралар. Президент ва Давлат котиби айнан шу нарсага эътибор қаратмоқда”, – дейди у.

АҚШ Давлат котиби Марко Рубионинг таъкидлашича, баъзи “бошқа” давлатлар Украинада тинчликка тўсқинлик қилмоқда, аммо шунга қарамай, Дональд Трамп уни яқинлаштиришга муваффақ бўлди.

“Трамп ҳар икки томонни музокаралар столига тортган президентдир. Айтганимиздек, Саудия Арабистонидаги жамоаларимиз натижага эришиш умидида руслар ва украиналиклар билан учрашишмоқда. Сиз, жаноб президент, буни бошқа мамлакатларнинг тўсиқларига қарамай қилдингиз”, дейди Рубио.

Учрашув тугаши билан бир вақтда АҚШ президенти баёнот бериб, Вашингтон Ар-Риёддаги учрашувни Украина ҳудудини бўлиш масалалари ва келажакдаги тинчлик шартлари муҳокама қилинадиган музокараларга тайёргарлик деб билишини аниқ айтди.

Трампнинг сўзларига кўра, АҚШ можарога барҳам бериш контекстида Киев билан демаркация чизиқларини муҳокама қилмоқда.

“Энди биз ҳудуд ҳақида гапиряпмиз. Биз чегара чизиқлари ҳақида гапирамиз, биз энергия, электр станцияларига эгалик ҳақида гапирамиз.

Айримлар электр станцияси (эҳтимол, Запорижье АЭСни назарда тутган бўлса керак – таҳр) АҚШга тегишли бўлиши керак, демоқда... чунки бизда тажриба бор”, – дея унинг сўзларини келтиради «Reuters».

Бунгача Ар-Риёдда Украина ва АҚШ делегациялари энергетика иншоотлари ва муҳим инфратузилмани ҳимоя қилиш бўйича таклифларни муҳокама қилган эди.

Зеленский қандай муносабатда?

Украина президенти Владимир Зеленский Ар-Риёддаги Россия ва АҚШ ўртасидаги музокаралар ҳақида фикр билдирди. Бу ҳақда у ўзининг Телеграм каналида эълон қилинган видеомурожаатида айтиб ўтди.

У ўз нутқида Москва вакилларини “уруш жамоаси” деб атади, бироқ Вашингтонни Россия билан музокаралар учун қораламади.

“Кеча АҚШ жамоаси билан учрашув бўлиб ўтди. Бугун АҚШ вакиллари уруш жамоаси билан – Россия вакиллари билан суҳбатлашди. Шундан сўнг Украина ва Америка жамоалари ўртасида яна бир учрашув бўлиб ўтади”, – деди у.