Россия президенти Владимир Путин 2022 йилда Украинага кенг кўламли бостириб киришга буйруқ берганида, Иван Ченин ўзининг талабалик даврини Москвада қолдириб, Россия ҳозирда ўзининг янги ҳудудлари сифатида даъво қилаётган Украина шарқидаги Донецк ва Луганск халқ республикаларига кўнгилли сифатида боради.

Ўтган йили Украинанинг босиб олинган ҳудудларидан қайтганидан сўнг, Ченин кўнгиллилар бўлинмасига қўшилди.

«Мен разведкачи учувчисиз учувчи ўчоқнинг оператори бўлиб хизмат қилдим. Вазифаларим душман ҳудудини кузатиш ва разведка қилишдан иборат эди. Агар нишон аниқланса, мен қўмондонга хабар берардим, шундан сўнг биз уни назорат қилардик, ундан кейин артиллерия ёки ракета тизимлари ишга тушарди», — деди у.

Ченин ўтган йили Россияда шартнома асосидаги аскар ёки кўнгилли бўлинмалар аъзоси сифатида ҳарбий унвон олган қарийб ярим миллион жангчидан биридир.

Шу йилнинг март ойида бўлиб ўтган учрашувда Путин Россия янги ҳарбий хизматчиларни Украинадагидан икки баравар кўп ёллаётганини таъкидлади. Украина расмийлари апрель ойида Россия армияси жорий йилда Украинадаги гуруҳларини 150 минг аскарга кўпайтиришни режалаштираётганини билдирган. Шу ой бошида Украина ҳарбий разведкаси бошлиғи ўринбосари Вадим Скибицкий Россиянинг ҳарбий хизматга чақириш бўйича режалари ҳар ой камида 105-110 фоизга бажарилаётганини таъкидлаб, йил охиригача ўз квоталарини бажаришга тайёрлигини айтди.

Нега талафотлар кам?

Буюк Британия Мудофаа вазирлиги уруш вақтида бир миллиондан ортиқ россиялик аскар ҳалок бўлган ёки яраланганини айтди. Россия бу статистикани сир тутишини ҳисобга олсак, буни мустақил равишда тасдиқлашнинг иложи йўқ. Лекин Ғарб разведка агентликлари ва таҳлил марказларининг бошқа ҳисоб-китобларига мос келади .

Аммо Инқироз гуруҳининг Россия бўйича катта таҳлилчиси Олег Игнатовга кўра, Россия қўшинлари сонининг кўпайишининг сабабларидан бири Москва камроқ йўқотишларга эгалигидадир. Унинг қўшимча қилишича, бу тактика ўзгариши билан боғлиқ.

«Россия жанг майдонида оғир техникадан фойдаланишни деярли тўхтатди, чунки у дронларга нисбатан жуда заиф. Россия охирги марта қишда Курск операцияси вақтида оғир техникадан кенг миқёсда фойдаланган. Россия узоқ вақтдан бери катта аскар гуруҳлари билан ҳужум қилгани йўқ. Россия кичик гуруҳлардан, баъзан бир ёки икки кишидан фойдаланиб, учувчисиз самолётлар ва артиллерия ниқоби остида Украина армияси позицияларига босқичма-босқич кириб боради. Бу қурбонлар сонини камайтиради», — дейди у Украинанинг Россия ғарбидаги қарши ҳужумига ишора қилиб.

«Ўйин»да бошқа омиллар ҳам мавжуд

Урушнинг биринчи йилида ҳарбий хизматга муносиб бўлган минглаб йигитлар Грузия, Мўғулистон каби қўшни давлатларга қочиб кетишди. Потенциал чақирилувчиларни аниқлаш учун полиция метроларни текширди ва муҳожирлар турар жойларида рейд ўтказди.

«Аслида, 2022 йил 1 ноябрдан бошлаб сафарбарлик учун чақирув йўқ. Шу билан бирга, сафарбарлик даври давом этмоқда ва олиб ташланмаган. 2022 йилдан бошлаб ҳудудларга сафарбарликка чақириш ўрнига, шартнома бўйича аскар олиш вазифаси юклатилган. Урушда фақат шартнома бўйича чақирилганлар қатнашиши мумкин», — дейди ҳуқуқшунос.

Унинг қўшимча қилишича, бу чалкашликдан фойдаланиб, баъзи ёлловчилар ҳарбий хизматга чақирув ҳали ҳам амалда бўлгани учун шартнома имзолашлари шартлигини айтадилар. Муддатли ҳарбий хизматчилар ўз номидан шартномалар имзолаган ҳолатлар ҳам бўлган, бу Россияда ноқонуний ҳисобланади.

Озодлик, моддий манфаат ёки Ватан шаъни?

Ўтган йили Путин янги шартнома бўйича аскарларга федерал ҳукуматдан 400 минг рубль (тахминан 4970 доллар) миқдорида бонус беришни таклиф қилувчи фармонни имзолаган эди. Маҳаллий ҳокимият органлари бу суммани камида икки баробарга ошириш, шунингдек, энг кам ойлик иш ҳақи 204 000 рубль (2,5 минг доллар) ва кредитлар билан ёрдам бериш каби қўшимча имтиёзлар беришга даъват этилди. Бу эса камбағал ва чекка ҳудудлардан келувчиларни жалб қилади.

Ёлланганлар орасида полиция эътиборига тушиб, майда безорилик ва жиноят қилганлар, меҳнат муҳожирлари, чет эл фуқаролари ҳам бор.

Россия фронтидаги кучларнинг муҳим қисми пулдан ҳам жозибалироқ бўлган эркинлик учун курашмоқда. Уруш давомида маҳбуслар, шу жумладан, қотиллик ва зўрлашда айбланганлар камерадан озод қилинган ва Украина уруши учун жўнатилган. Агар улар тирик қайтиб келишса, озод этилади.

Москвадаги матбуотнинг февраль ойидаги хабарига кўра, қамоқхонадагилар сони сўнгги икки йил ичида 120 минг кишига камайиб, рекорд даражада паст бўлган 313 минг нафарга тушиб кетган. Ҳозир мамлакат бўйлаб ахлоқ тузатиш муассасалари ёпилди.

Шундай бўлишига қарамасдан, аҳоли ўртасида урушни ёқловчилар кўп. Йил бошида ўтказилган сўровномаларда Россия жамоатчилигининг 75 фоизи урушни қўллаб-қувватлаган. Ченинга ўхшаганлар ватанпарвар сифатида урушга кетади.

«Биринчи ва энг муҳими ватанга муҳаббат, қолган ҳамма нарса иккинчи даражали», — дейди у.