2022 йилда Буюк Шўр кўли ўз тарихидаги энг паст сатҳга тушиб, иқтисодий, экологик ва жамоат соғлиғи учун жиддий таҳдидлар яратганди. Жанубий яримшарнинг энг йирик шўр сувли ҳавзаси бўлган мазкур кўлнинг қисқариши Портленд давлат университети тадқиқотчилари томонидан илмий асосланган маълумотлар билан ўрганилди. Ушбу тадқиқот кўл сатҳининг пасайишига дарё оқимининг камайиши ва иқлим исиши туфайли буғланишнинг кучайиши асосий сабаб бўлганини кўрсатди.

Буюк Шўр кўли минтақа учун катта аҳамиятга эга. Кўл йиллик 1,9 миллиард АҚШ долларлик иқтисодий даромад манбаи бўлиб, кўчманчи қушлар учун асосий макон саналади. Қолаверса, Уосатч тоғ тизимларида қўшимча қор ёғишига ҳисса қўшади. Бу эса 2034 йилги Қишки Олимпия ўйинлари учун муҳим омиллардан бири саналади.

Тадқиқотчилар ишлаб чиққан модел ёрдамида кўл сатҳининг пасайиши сабаблари алоҳида ўрганилди. Натижаларга кўра, икки учдан бир қисмини сув оқимининг камайиши ташкил қилган бўлса, қолган қисми иқлим исиши туфайли буғланишнинг ортиши билан боғлиқ. Тадқиқотга кўра, ҳаво ҳароратининг янада ортиши буғланишни кучайтириб, кўлнинг янада қисқаришига олиб келиши мумкин.

Кўлнинг қисқариши экологик йўқотишлар билан биргаликда 1,2 миллион аҳоли учун ҳаво сифатига салбий таъсир кўрсатмоқда. Кўлнинг қуриб қолган жойларидан заҳарли чанги кўтарилиб, Салт-Лейк-Сити аҳолиси ўртасида нафас олиш билан боғлиқ касалликлар хавфини ошириши кутиляпти. Бу жараён ҳаво сифатининг сезиларли даражада ёмонлашувига олиб келади.

Тадқиқотчиларнинг фикрича, кўлнинг қисқаришига нисбатан ечимлар мураккаб. Дарё оқимини тиклаш қисқа муддатда натижа бериши мумкин бўлса-да, иқлим исиши туфайли бу жараён давом этади. Шунинг учун, буғланишнинг кучайиши ва иқлим ўзгариши таъсирини янада чуқурроқ ўрганиш зарур.

«Экологик барқарорликни таъминлаш учун келгусида глобал иқлим ўзгаришини секинлаштириш, сув ресурсларини самарали бошқариш ва минтақада хавфсизлик чораларини кучайтиришга алоҳида эътибор қаратиш зарур», дейилади хабарда.

Буюк Шўр кўлининг қисқариши нафақат экологик ва иқтисодий муаммо, балки глобал иқлим ўзгариши ва инсон фаолиятининг нохуш оқибатларини кўрсатиб берувчи муҳим огоҳлантирувчи сигналдир. Тадқиқотлар бу жараёнларни тушунишга ёрдам берса-да, уларнинг натижаларини амалиётда қўллаш муҳим аҳамият касб этади. Кўлнинг қисқаришига қарши кураш нафақат минтақавий, балки халқаро саъй-ҳаракатларни ҳам талаб қилади.