Фото: Иллюстратив фото

Маълумотларга кўра, дунёда 55 миллион нафардан зиёд киши деменция хасталигидан азият чекмоқда. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти 2030 йилга бориб бу рақамлар 78 миллион, 2050 йилда эса 139 миллион нафарга етишидан хавотирда.

Асосан кекса ёшли одамларда кузатиладиган мазкур касаллик ақлий қобилият ва хотиранинг сусайиши билан намоён бўлади.

Бунга мия қон томирлари атеросклерози, инсульт, такрорий бош мия жароҳатлари, спиртли ичимликлар, гиёҳвандлик, доимий қон йўқотиш каби омиллар сабаб бўлиши мумкин.

Хўш, бугун ана шу хасталикка қарши қандай самарали курашиш мумкин? Унинг олдини олиш учун қандай профилактик чоралар мавжуд? Дунё олимлари узоқ йиллардан буён шу ҳақда бош қотиришмоқда.

Ниҳоят ирландиялик тадқиқотчилар яқинда муҳим бир янгиликни эълон қилди. Унга кўра, деменция хавфини анча олдин, яъни касаллик пайдо бўлишидан 7 йил аввал аниқласа бўлади.

Бунинг учун олимлар махсус қон биомаркерини аниқлади. Маълум бўлишича, деменция хавф гуруҳига мансуб кишиларнинг қон таркибида P-tau181 оқсили даражаси ошиши қайд этилади.

Тадқиқот 7 йил аввал бошланганди. Ўшанда 64 ёш атрофидаги 54 нафар кишининг қонида ушбу оқсил даражаси ўлчанган эди.

Текширувлар етти йилдан сўнг яна такрорланди. Кўнгилли иштирокчилар бош мияси махсус сканер диагностикасидан ўтказилди.

Натижалар таққосланганда, бу гал ҳам қондаги P-tau181 даражаси ошиши қайд этилди. Мазкур ҳолат мияда кўп миқдорда бета-амилоид (Алсгеймер касаллигининг асосий омили) тўпланиши билан боғлиқ эканлиги маълум бўлди.

Тадқиқотчилар хулосасига кўра, қондаги P-tau181 оқсили миқдорини ўлчаш эрта босқичдаёқ касаллик ривожланишининг олдини олиш имконини беради. Натижада деменцияни даволашда юқори самарадорликка эришилади.