Illyustrativ foto

Turkiya iqtisodiy qiyinchiliklar va muxolifatga qarshi sud jarayonlari fonida kutilmagan paytda muddatidan oldin prezidentlik saylovlarini eʼlon qilishi mumkin. Ammo hozirgi hukumat 2027-yil oxirida saylovlarni oʻtkazishga intilmoqda. Bu fikrlarni Turkiyaning “T24” gazetasi sharhlovchisi Murat Sabunchu aytib oʻtdi.

“Türkiye” gazetasi Turkiya prezidenti Rejep Tayyip Erdogʻanga yangi konstitutsiya loyihasi boʻyicha takliflar taqdim etilishini xabar qildi. Erdogʻan bir necha bor Turkiyaning mamlakatni yanada rivojlantirish uchun poydevor boʻlib xizmat qilishi uchun yangi konstitutsiyaga ehtiyoj borligini taʼkidlagan. Loyiha ustida ishlar davom etmoqda. Shu bilan birga, muxolifatdagi “Cumhuriyet” gazetasi hukmron “Adolat va taraqqiyot” (AK Parti) partiyasi mamlakatning yangi konstitutsiyasi muvaffaqiyatli qabul qilinsa, muddatidan oldin prezidentlik saylovlarini oʻtkazish imkoniyatini koʻrib chiqayotganini taʼkidladi.

“Hukumat 2027-yil oxirida oʻtkazishni istagan saylovlarga qadar boʻlgan ikki qiyin yil hozirgi vaziyatni saqlab qoladimi yoki yangi ssenariyga yoʻl ochadimi, nomaʼlum. Biroq, iqtisodiy yoʻqotishlardan xalos boʻlish koʻp yillarni oladi va uzoq muddatli qamoq jazolari va yangi sud jarayonlari tobora qizgʻin jamoatchilik muhokamasining mavzusiga aylanadi, hukumatga har kuni bosim kuchayadi. Menimcha, erta saylovlarga eshik eng kutilmagan paytda ochilishi mumkin”, — deydi Murat Sabunchu.

Eng yirik muxolifatdagi “Respublika xalq” partiyasi yetakchisi Oʻzgʻur Oʻzel hukumatni muntazam ravishda muddatidan oldin saylovlar oʻtkazishga chaqiradi.

Ushbu chaqiriqlarga izoh berar ekan, Erdogʻan saylovlar 2028-yilda boʻlib oʻtishini va “boshqa kun tartibi yoʻqligini” aytdi.

Bunga javoban Oʻzel hozirgi davlat rahbari 2028-yilda yana nomzodini qoʻya olmasligini taʼkidladi va shuning uchun muddatidan oldin saylovlar oʻtkazishni taklif qildi.

Prezidentning katta maslahatchisi va Huquqiy siyosat boʻyicha Prezident kengashi raisining oʻrinbosari Mehmet Uchum ham Turkiyada 2027-yilning oxirgi choragida yoki 2028-yil boshida parlamentning roziligi bilan muddatidan oldin prezidentlik saylovlarini oʻtkazish imkoniyatini koʻtargan edi.

Adliya vaziri Yilmaz Tunch ilgari agar parlament muddatidan oldin saylovlar oʻtkazishga qaror qilsa, Erdogʻan uchinchi muddatga nomzodini qoʻyishi mumkinligini aytgan edi. Buning uchun parlament aʼzolaridan 360 ta ovoz kerak. Hozirda eng yirik muxolifat partiyasi “Respublika xalq” partiyasi 127 oʻringa ega, “Adolat va taraqqiyot” va “Milliy harakat” partiyalarining hukmron ittifoqi esa 315 oʻringa ega.

2017-yilda Turkiya referendumdan soʻng prezidentlik boshqaruv shakliga oʻtdi. Amaldagi konstitutsiyaga koʻra, davlat rahbari ketma-ket ikki muddatdan ortiq xizmat qila olmaydi.

2023-yil may oyida Erdogʻan ikkinchi besh yillik muddatga qayta saylandi. Keyin muxolifat bu aslida uchinchi muddat ekanligini daʼvo qildi, chunki Erdogʻan mamlakatda hali parlament tizimi mavjud boʻlgan 2014-yildan 2018-yilgacha prezidentlik lavozimini egallagan.