Bugun Yunus Rajabiy nomidagi oʻzbek milliy musiqa sanʼati institutida Oʻzbekiston xalq artisti, atoqli bastakor va mohir sozanda Toʻxtasin Jalilovning 125-yilligi munosabati bilan xotira kechasi tashkil qilindi.

Kechaning avvalida ustoz sanʼatkorlar, Toʻxtasin Jalilovning yaqinlari soʻzga chiqib mashaqqatli umr va ijod yoʻli, hayoti haqida soʻz yuritishdi.

— Oʻzbek bastakorlik maktabi dargʻalaridan biri boʻlgan Oʻzbekiston xalq artisti, atoqli bastakor, mohir sozanda Toʻxtasin Jalilov yurtimizda mumtoz musiqa sanʼatini shakllantirish va rivojlantirishda, yosh avlodni tarbiyalashda beqiyos hissa qoʻshgan ustoz sanʼatkorlardan. — deydi Oʻzbekiston kompozitorlari va bastakorlari uyushmasi raisi, Sanʼat arbobi Rustam Abdullayev. — Bastakorning milliy ruh bilan yoʻgʻrilgan betakror kuy va qoʻshiqlari, ashulalari xalqimiz orasida keng tanilib, millatimiz faxriga aylandi.

Tadbirning asosiy qismi konsert shaklida tashkil qilinib, tashrif buyurgan mehmonlarga bastakor tomonidan bastalangan qoʻshiqlar guldastasi sozandalar ansambli, maqomchi va xalq artistlari tomonidan ijro etildi.

Toʻxtasin Jalilov 1896-yilda Andijon shahrida tavallud topgan. 10 yoshidan Yusufjon changchi boshchiligidagi sanʼatkorlar bilan xalq sayillarida, qishloq va shahardagi toʻy marosimlarda qatnashib musiqa sirlarini qunt bilan oʻrgandi. 1925-yildan Toʻxtasin Jalilov Hamza tashkil etgan Fargʻona teatr truppasida ish faoliyatini boshladi. Keyingi yili mashhur sanʼatkor Muhiddin Qoriyoqubov taklifi bilan Samarqanddagi Oʻzbek davlat etnografik ansamblida ishini davom etdi.

1927-yilda ansambl bilan Moskva, Leningrad, Boku, Qozon va Ufa shaharlarida oʻtkazilgan gastrol konsertlarida boʻldi. 1928-1934-yillarda Andijondagi Oʻzbek davlat musiqali drama teatri musiqa rahbari, 1934-yildan Toshkentdagi Oʻzbek davlat musiqali teatrining musiqa rahbari, 1936-yildan Muhiddin Qoriyoqubov rahbarligida tashkil topgan Oʻzbek davlat filarmoniyasi badiiy rahbari, 1940-1949-yillarda Muqimiy nomidagi musiqali) drama teatri badiiy rahbari vazifalarida faoliyat olib bordi.

Toʻxtasin Jalilov oʻzbek milliy musiqasini jahonga targʻib qilishda katta hissa qoʻshdi.

Xususan, 1936-yilda Londonda oʻtkazilgan jahon raqs festivalida Muhiddin Qoriyoqubov, Toʻxtasin Jalilov, Tamaraxonim, Usta Olim Komilovlar qatnashib, xalqaro eʼtirofga sazovor boʻlishdi.

Toʻxtasin Jalilov 30 dan ortiq yaratgan musiqali dramalari bilan ona zaminimizda bu janrning ildiz otishi va rivojlanishiga beqiyos hissa qoʻshgan.

Rahmatjon Bobojonov
(“Xalq soʻzi”).