Бугун Юнус Ражабий номидаги ўзбек миллий мусиқа санъати институтида Ўзбекистон халқ артисти, атоқли бастакор ва моҳир созанда Тўхтасин Жалиловнинг 125 йиллиги муносабати билан хотира кечаси ташкил қилинди.

Кечанинг аввалида устоз санъаткорлар, Тўхтасин Жалиловнинг яқинлари сўзга чиқиб машаққатли умр ва ижод йўли, ҳаёти ҳақида сўз юритишди.

— Ўзбек бастакорлик мактаби дарғаларидан бири бўлган Ўзбекистон халқ артисти, атоқли бастакор, моҳир созанда Тўхтасин Жалилов юртимизда мумтоз мусиқа санъатини шакллантириш ва ривожлантиришда, ёш авлодни тарбиялашда беқиёс ҳисса қўшган устоз санъаткорлардан. — дейди Ўзбекистон композиторлари ва бастакорлари уюшмаси раиси, Санъат арбоби Рустам Абдуллаев. — Бастакорнинг миллий руҳ билан йўғрилган бетакрор куй ва қўшиқлари, ашулалари халқимиз орасида кенг танилиб, миллатимиз фахрига айланди.

Тадбирнинг асосий қисми концерт шаклида ташкил қилиниб, ташриф буюрган меҳмонларга бастакор томонидан басталанган қўшиқлар гулдастаси созандалар ансамбли, мақомчи ва халқ артистлари томонидан ижро этилди.

Тўхтасин Жалилов 1896 йилда Андижон шаҳрида таваллуд топган. 10 ёшидан Юсуфжон чангчи бошчилигидаги санъаткорлар билан халқ сайилларида, қишлоқ ва шаҳардаги тўй маросимларда қатнашиб мусиқа сирларини қунт билан ўрганди. 1925 йилдан Тўхтасин Жалилов Ҳамза ташкил этган Фарғона театр труппасида иш фаолиятини бошлади. Кейинги йили машҳур санъаткор Муҳиддин Қориёқубов таклифи билан Самарқанддаги Ўзбек давлат этнографик ансамблида ишини давом этди.

1927 йилда ансамбль билан Москва, Ленинград, Боку, Қозон ва Уфа шаҳарларида ўтказилган гастроль концертларида бўлди. 1928-1934 йилларда Андижондаги Ўзбек давлат мусиқали драма театри мусиқа раҳбари, 1934 йилдан Тошкентдаги Ўзбек давлат мусиқали театрининг мусиқа раҳбари, 1936 йилдан Муҳиддин Қориёқубов раҳбарлигида ташкил топган Ўзбек давлат филармонияси бадиий раҳбари, 1940-1949 йилларда Муқимий номидаги мусиқали) драма театри бадиий раҳбари вазифаларида фаолият олиб борди.

Тўхтасин Жалилов ўзбек миллий мусиқасини жаҳонга тарғиб қилишда катта ҳисса қўшди.

Хусусан, 1936 йилда Лондонда ўтказилган жаҳон рақс фестивалида Муҳиддин Қориёқубов, Тўхтасин Жалилов, Тамарахоним, Уста Олим Комиловлар қатнашиб, халқаро эътирофга сазовор бўлишди.

Тўхтасин Жалилов 30 дан ортиқ яратган мусиқали драмалари билан она заминимизда бу жанрнинг илдиз отиши ва ривожланишига беқиёс ҳисса қўшган.

Раҳматжон Бобожонов
(«Халқ сўзи»).