Bugungi kunda oliy ta'lim tizimi global miqyosda yangilanish va rivojlanish jarayonlaridan o'tmoqda. Ta'lim sifatini oshirish, talabalar va o'qituvchilar faoliyatini baholashda muhim rol o'ynaydigan ko'rsatkichlar (KPI – kalit ko'rsatkichlar) haqida gapirganda, ularning ahamiyati tobora oshmoqda. KPIlar oliy ta'lim muassasalarining samaradorligini, sifatini va raqobatbardoshligini o'lchashda muhim vosita sifatida xizmat qiladi.

KPIlar, ya'ni kalit ko'rsatkichlar, oliy ta'lim muassasalarining maqsadlariga erishish jarayonida o'lchanadigan muhim parametrlardir. Ular ta'lim jarayonining barcha jihatlarini qamrab oladi: o'qitish sifatidan tortib, talabalar yutuqlari, ilmiy faoliyat va moliyaviy barqarorlikgacha. KPIlar asosida ta'lim tizimining rivojlanishi va takomillashtirilishi bo'yicha strategiyalar ishlab chiqish mumkin.

Oliy ta'lim tizimida KPIlarning birinchi va eng muhim jihati – bu ta'lim sifatidir. Talabalar, o'qituvchilar va boshqaruv organlari tomonidan taqdim etilgan ma'lumotlar asosida ta'lim jarayonining samaradorligini baholash uchun ko'rsatkichlar ishlab chiqiladi. Masalan, talabalar tomonidan olingan baholar, o'qituvchilarning malakasi, ta'lim dasturlarining dolzarbligi kabi ko'rsatkichlar ta'lim sifatini o'lchashda muhim ahamiyatga ega.

Ikkinchidan, talabalarning yutuqlari KPIlar yordamida o'lchanadi. Talabalar sonini, ularning bitiruv darajalari, ishga joylashish ko'rsatkichlari va akademik muvaffaqiyatlarini tahlil qilish orqali oliy ta'lim muassasalarining samaradorligini baholash mumkin. Bu ko'rsatkichlar, o'z navbatida, ta'lim muassasasining reputatsiyasini oshirishga va talabalar uchun yanada qulay sharoitlar yaratishga yordam beradi.

Uchinchidan, ilmiy faoliyat KPIlar orqali baholanadi. Oliy ta'lim muassasalari o'z ilmiy tadqiqotlarini, nashrlarini va innovatsion loyihalarini rivojlantirishda KPIlardan foydalanishadi. Bu ko'rsatkichlar ilmiy hamkorlik, grantlar, nashrlar soni va sifatini o'lchashda muhimdir. Ilmiy faoliyatning yuqori ko'rsatkichlari, o'z navbatida, ta'lim muassasasining global miqyosda tan olinishi va raqobatbardoshligini oshiradi.

Shuningdek, moliyaviy barqarorlik KPIlar orqali baholanadi. Ta'lim muassasalari o'z moliyaviy resurslarini samarali boshqarish, xarajatlarni nazorat qilish va moliyaviy barqarorlikni ta'minlashda KPIlardan foydalanishlari zarur. Bu ko'rsatkichlar, o'z navbatida, ta'lim muassasasining kelgusida rivojlanish strategiyasini belgilashda muhim ahamiyatga ega.
KPIlarni o'rnatish va ulardan foydalanish, oliy ta'lim tizimining samaradorligini oshirishda muhim vositadir. Bu ko'rsatkichlar orqali muassasa o'z faoliyatini tahlil qilish, rivojlanish strategiyalarini ishlab chiqish va talabalar uchun eng yaxshi sharoitlarni yaratish imkonini beradi. KPIlar oliy ta'lim tizimining sifatini oshirishda, raqobatbardoshligini ta'minlashda va xalqaro miqyosda tan olinishi uchun zarur vosita hisoblanadi.

Mana, uch yil bo‘ldiki, Toshkent davlat yuridik universitetida (TDYU) ham professor-o‘qituvchilar va xodimlarga KPI mezonlari belgilangan bo‘lib, ish samaradorliining asosiy mexanizmi sifatida xizmat qilmoqda. Buni universitetni so‘nggi yillarda erishgan шоўишн yutuqlaridan ham ko‘rish mumkin. TDYU oldida turgan navbatdagi vazifa professor-o‘qituvchilar va xodimlarning vazifalaridan joy olgan texnik ishlarni maksimal darajada raqamlashtirish hamda o‘qituvchiga “assistent” sifatida sun’iy intellekt yordamidan foydalanishni joriy etish hisoblanadi. Bu borada bir nechta xorijiy hamkor tashkilotlar, ilg‘or xorijiy oliy ta’lim muassasalarida tahsil olib qaytgan TDYU bitiruvchilari, milliy va xorijiy ekspertlar bilan birganlikda loyihalar ustida ish olib borilmoqda. Mazkur loyihalar amalga oshirilgan taqdirda KPI ko`rsatkichlari salmoqli darajada oshishi kutilmoqda.

Durbek Mahkamov,
TDYU boshqarama boshlig‘i.