Yaqinda ijtimoiy tarmoqlarda Qoʻqon shahridagi bir oilada sher bolasi boqilayotgani boʻyicha xabarlar keng tarqaldi. Mutasaddilarning saʼy-harakati tufayli sher bolasi Fargʻona shahrida joylashgan hayvonot bogʻiga topshirildi. Xoʻsh, bu borada katta hayotiy ehtiyoj oʻrnini toʻldirish uchun Fargʻonaga hayvonot bogʻi kerakmi?

Ayni paytda viloyatda 3 mln. 800 ming nafardan ziyod aholi istiqomat qilayotgan boʻlsa, uning 675 ming nafari maktab oʻquvchilari, 200 ming nafari maktabgacha taʼlim muassasalari tarbiyalanuvchilari, oliy va oʻrta maxsus taʼlim tizimida qariyb 50 ming nafar navqiron avlod vakillari tarbiyalanmoqda.

Birgina ana shu jihatning oʻzi ham Fargʻonaga hayvonot bogʻi nihoyatda zarurligidan dalolat beradi.

Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori asosida 2016-yilning 30-dekabr kuni viloyat markazida faoliyat boshlagan “Fargʻona hayvonot bogʻi” MCHJ bugun bazoʻr jon saqlamoqda. Umumiy maydoni 3,2 gektarni tashkil etuvchi hayvonot bogʻida hozirda 140 ga yaqin tur – 360 ta hayvon, hammasi boʻlib 1000 turdan koʻproq yovvoyi tabiatda, quruqlik va suvda yashovchi jonzotlar saqlanyapti. Ularni saqlab turish uchun har oyda oʻrtacha 100 mln. soʻm sarf-xarajat qilinadi.

Toʻgʻri, 64 nafar ishchi-xizmatchining oyligi byudjetdan toʻlanadi. Ammo bogʻning infratuzilmasi va moddiy-texnik bazasi, ilmiy-tadqiqot va seleksiya faoliyatini rivojlantirish, hayvonot dunyosi kolleksiyasini saqlash, toʻldirish va boyitish oson boʻlayotgani yoʻq.
Hayvonot bogʻini rivojlantirish konsepsiyasida har yili bu yerga 500 ming nafar odam tashrif buyurishi va 1,6 mlrd. soʻm daromadga ega boʻlish rejalashtirilgan.

— Mamlakatimizda Toshkent shahri, Surxondaryo va Fargʻona viloyatida hayvonot bogʻi mavjud, — deydi “Fargʻona hayvonot bogʻi” MCHJ rahbari Tursunali Mamajonov. — Biz narxni eng arzon — har bir oʻquvchi yosh uchun 5 ming miqdorida belgilaganmiz. Lekin tashrif buyuruvchilar soni boʻyicha Fargʻona hayvonot bogʻi eng oxirgi oʻrinda.
Sababi, hayvonot bogʻining maydoni juda tor. Murojaatlar asosida ikkita-uchta boshqa joylar tavsiya etildi, ammo bogʻni yangi joyga koʻchirish uchun tabiiy sharoitlari toʻgʻri kelmadi. Bogʻning orqa hududida boʻsh yotgan bir gektar yer hokimlik qarori asosida olib berildi. Ammo tadbirkor sudga berib, qarorni bekor qildirdi va yerni qaytarib oldi. 

Fargʻona viloyati hokimligining reja-jadvali asosida hayvonot bogʻiga joriy yilning birinchi yarmida 58 ming oʻquvchini ekskursiyaga olib kelish belgilangandi. Toʻgʻri, hozir pandemiya sharoiti, lekin oʻquv yili yakuniga yetayotgan shu kunlarda bor-yoʻgʻi 26 ming oʻquvchi jalb etildi. Xususiy maktabgacha taʼlim tashkilotlari biroz faol, ammo davlat bogʻchalari bogʻga umuman bolalarni olib kelmaydi.

Kuniga 1000 nafar tomoshabin kelsa, 5 mln. soʻm tushum boʻladi. Shu orqali bogʻ faoliyatini bir maromda yuritish mumkin. Misol uchun, 26 ming nafar maktab oʻquvchilaridan tushgan pulga bogʻda boqilayotgan jonivorlarning uch oylik oziq-ovqat zaxirasi yaratildi.

AQSH, Yevropa, Koreya Respublikasi, Yaponiya singari dunyoning rivojlangan mamlakatlaridagi hayvonot bogʻlari, xiyobonlar, hordiq maskanlarida yaratilgan sharoitlar hayratga sazovor. Shu sababli ochiq osmon ostidagi muzey sifatida eʼzozlanadigan ushbu maskanlarning yillik byudjeti va daromadi bir necha yuz million dollarni tashkil etadi.

Ammo Fargʻona hayvonot bogʻining bugungi ogʻir iqtisodiy ahvolida infratuzilmani takomillashtirish, ilmiy-tadqiqot va seleksiya faoliyati, bogʻ fondini saqlash, boyitish va oʻrnini toʻldirish ishlarini tizimli tashkil etish, taʼlim va madaniy-maʼrifiy hamkorlik, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini keng qoʻllash, audio-gid xizmatlari, elektron xarita yaratish borasida maqtanarli biror natijaga erishilgani yoʻq.

Xulosa oʻrnida aytganda, Fargʻonaga hayvonot bogʻi kerak. Hamma gap uning faoliyatini qoʻllab-quvvatlash, jahon andozlari darajasida rivojlanishi uchun ragʻbatlantirishda qolmoqda.

Botir Madiyorov, 
“Xalq soʻzi”