Абдулазиз ЙЎЛДОШEВ/«Халқ сўзи». Кўп йиллардан бери соғлиқни сақлаш соҳасининг энг муҳим муаммоси қишлоқ тиббиёти бўлиб келган. Ҳалигача кўплаб беморлар фавқулодда тез-тез шаҳардаги касалхоналарда ётқизилиши ҳам олис қишлоқларда тиббий фаолиятнинг қониқарсизлигидан далолат беради. Тиббиётнинг бирламчи бўғинида ишларни тўғри ташкил этмай туриб, касалликларни эрта аниқлаш ва уларнинг олдини олиш қийин.

Жорий йилнинг 7 майида Президент Шавкат Мирзиёев раислигида тиббиёт соҳасидаги ислоҳотларнинг навбатдаги босқичида турган устувор вазифалар муҳокамасига бағишланган видеоселекторда мазкур масалага алоҳида эътибор қаратилди. Биринчи навбатда, Иштихон мисолида туман поликлиникалари, шифохоналарда тиббий ёрдамнинг мавжудлиги ва сифатини кенгайтириш вазифаси қўйилди. Видеоселектор йиғилишида таъкидлаганидек, Иштихон бошқа ҳудудлар орасида қатор кўрсаткичлар бўйича ортда қолмоқда. Айниқса, тиббиётнинг бирламчи бўғинида кўрсатилаётган тиббий хизматлардан аҳоли рози эмас. Тумандаги «Ўзбекистон» поликлиникасига 7 та маҳалла бириктирилган. Лекин 6 нафар оилавий шифокор 9 та штатни банд қилиб, юкламани эплай олмаяпти. Бу поликлиникада яна 6 та врач штати бўш. Кафолатланган пакетга зарурати пухта ўйланмасдан 90 турдаги дори киритилгани боис поликлиникага бунинг ярми ҳам келмаяпти. Поликлиникадаги лаборатория таҳлилини бирорта шифохона тан олмайди. Энг кўп мурожаат болалар касалликларига тўғри келгани боис оилавий шифокорларда кўникма етишмагани учун улар педиатр вазифасини тўлиқ бажара олмаяпти. Туғруқ ёшидаги 9 минг аёлга бор-йўғи 1,5 ставка гинеколог штати берилган. Аҳолининг 35 фоизи юрак-қон томир, қандли диабет, ошқозон-ичак каби сурункали касалликларга чалинган. Бундай касалликларни эрта аниқлаш, профилактика қилиш ва асоратларини камайтириш бўйича тиббиёт бригадаларининг иши кўринмаяпти.

Мамлакатимиз раҳбари раислигида ўтказилган йиғилишдан сўнг қишлоқ тиббиёти вилоят шифохоналарига ўрнак бўлиши учун янги тизим асосида тумандаги бирламчи тиббиёт муассасаларининг моддий-техник базаси, тиббий жиҳозлар таъминоти ҳамда бино ва иншоотлар тўлиқ инвентаризациядан ўтказилди. Тумандаги 62 та маҳаллада яшовчи қарийб 282 минг нафар аҳоли хатлов қилиниб, «маҳалла профили» шакллантирилди. 3-18 ёшли ўғил-қизлар онкогематологик, фертил ёшидаги аёллар перинатал ҳамда бачадон бўйни саратони, 40 ва ундан катта ёшдаги аҳоли кардиологик ҳамда қандли диабет скринингидан ўтказилишига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Ҳар бир маҳаллага Самарқанд давлат тиббиёт университети профессор-ўқитувчилари, республика ихтисослаштирилган тиббиёт марказлари вилоят филиаллари ва туман, шаҳар тиббиёт бирлашмалари раҳбарлари бириктирилди.

— Ўттиз беш йилдан бери бирламчи тизимда фаолият кўрсатаман. Доим оилавий шифокор танқислиги кузатилган, — дейди Иштихон туман тиббиёт бирлашмаси бошлиғи вазифасини вақтинча бажарувчи Баҳодир Абдураззоқов. — Бунга сабаб ярим ставка ишлайдиган шифокорлар мавжудлиги, ойлик-маошларнинг камлиги, қоғозбозлик кўп, иш юкламасининг катталигидир. Бугунги кунда 105 нафар оилавий шифокор штати бўлган туманимизда 60 нафар умумамалиёт шифокори фаолият кўрсатмоқда. Қолаверса, ушбу оилавий шифокорларнинг 50 фоизи нафақа ёшидаги ходимлар саналади. Бошқа иложимиз йўқ, ёшларни бу тизимда ишлашга мажбур этолмаймиз. Ҳатто битирувчилар ҳам бир-икки йил ишлагач, шифохоналарга ўтиб кетади. Бирламчи тиббиёт тўла маънода аҳоли саломатлигига масъул муассасага айланади. Туманимизда 17 та оилавий шифокорлик пункти, 4 та оилавий поликлиника мақбуллаштирилаётганини эшитиб хурсанд бўлдик. Эндиликда ҳудудда 12 мингдан кўп аҳолига хизмат қиладиган 7 та поликлиника фаолият кўрсатиб, қолган 27 таси кичик поликлиника сифатида қайтадан ташкил этилади. Туман марказий кўп тармоқли поликлиникаси туман шифохонасининг маслаҳат диагностика бўлимига айлантирилмоқда. Бу узоқ кутилган янгилик.

Албатта, ижобий натижалардан аҳоли миннатдор, аммо бирламчи тиббий-санитария ёрдамида янги механизмлар жорий этиш ҳамон оқсаяпти. Масалан, тажриба-синов ўтказилаётган Самарқанд шаҳар, Булунғур ва Иштихон туманларида 9 турдаги ахборот коммуникация жиҳозлари ва тармоқ қурилмалар билан таъминлаш бўйича бирор амалий иш бошланмаган. Бугунги кунда вилоятда 41 та шифохона, 16 та кўп тармоқли марказий поликлиника, 70 та оилавий поликлиника, 164 та оилавий шифокорлик пунктлари, 700 та хусусий клиникалар ҳамда 250 та маҳалла тиббиёт пунктлари орқали аҳолига тиббий хизмат кўрсатиб келинмоқда. Соғлиқни сақлаш тизимидаги айрим кўрсаткичлар таҳлили натижасида бир қатор туманларда белгиланган вазифалар етарли даражада ижро этилмагани билан боғлиқ қатор муаммолар аниқланди.

Жумладан, жорий йил якунига қадар вилоятдаги даволаш-профилактика муассасаларининг таъмирталаб бўлган 262 та санитария-гигиена шохобчаларида таъмирлаш ишларини амалга ошириш белгиланган бўлиб, ҳозирга қадар 39 таси таъмирланган холос. Айниқса, Каттақўрғон, Иштихон, Пастдарғом, Ургут ва бошқа қатор туманларда бу ишларни амалга оширишда камчиликлар кузатилмоқда. «Тиббиётда 90 кунлик ўзгаришлар вақти» дастури бўйича туман-шаҳарларда 6 та йўналиш бўйича 22,7 миллиард сўм ажратилиши белгиланган. Бугунга қадар 3,1 миллиард сўм ёки 14 фоиз маблағ ажратилган холос. Албатта, бу мутасаддилардан соҳада амалга оширилаётган ислоҳотларга янада масъулият билан ёндашишни талаб этади.