Фото: Global Look Press

Буюк Британия ва Франция Россия билан ўт очишни тўхтатиш битими тузилганидан кейин Украинага 50 минг нафаргача аскар юборишга тайёрлигини маълум қилди. Бу ҳақда Буюк Британия бош вазири Кир Стармер ва Франция президенти Эммануэль Макрон Лондондаги қўшма матбуот анжуманида маълум қилди.

Контингент Украина хавфсизлигини қўллаб-қувватловчи 30 дан ортиқ давлатдан иборат халқаро коалициянинг асосини ташкил қилади. Миссия ҳаво ва денгиз маконида патруллик қилиш, шунингдек, Украина армиясини тиклашда ёрдам беришни ўз ичига олади. Режа сулҳ битими имзолангандан кейин бир неча соат ичида амалга оширилиши мумкин.

Шу йилнинг 10 июль куни Лондонда Франция ва Буюк Британиянинг икки томонлама саммити бўлиб ўтди. Учрашувда икки давлат раҳбарлари фаол ҳарбий ҳаракатлар тугаганидан кейин Украина ҳудудида барқарор тинчликни таъминлашга қаратилган халқаро ташаббус доирасида мувофиқлаштирилган ҳаракатларни эълон қилишди.

Эммануэль Макрон ва Кир Стармер қўшма матбуот анжуманида 50 минг нафаргача аскардан иборат кўп миллатли контингентни шакллантириш ва жойлаштиришга тайёр эканликларини маълум қилди. Бу куч «кўнгиллилар коалицияси»нинг бир қисми бўлади, яъни келажакда ўт очишни тўхтатишни таъминлашда иштирок этишга рози бўлган давлатлар уюшмасидир.

«Биз ўт очишни тўхтатиш режими ўрнатилган куни режани амалга оширишга тайёрмиз», — дейди Макрон. Унинг сўзларига кўра, бу келишувларга риоя этилишини назорат қилиш ва Украина ҳудудида хавфсизликни таъминлаш учун мўлжалланган олдиндан тайёрланган ва келишилган миссия ҳисобланади.

Коалициянинг таркиби ва тузилиши

Ташаббусда 30 дан ортиқ давлат иштирок этиб, Украинанинг узоқ муддатли хавфсизлигини қўллаб-қувватлашга тайёрлигини билдирмоқда. Франция ва Буюк Британия асосий ҳарбий юкни ўз зиммасига олиш ниятини эълон қилди. Контингент қўшма экспедиция кучлари асосида тузилади, бригададан армия корпусига кўтарилади.

Тахминларга кўра, коалиция штаб-квартираси дастлаб Парижда жойлашган бўлиб, бир йил ичида Лондонга кўчирилади. Бундан ташқари, Киевда мувофиқлаштириш маркази ташкил этилади, Унга генерал-майор ёки ундан юқори унвонга эга британиялик зобит раҳбарлик қилади. Миссияда иштирок этиш ихтиёрий асосда амалга оширилади.

Макроннинг таъкидлашича, режани амалга ошириш НАТО ёки Европа Иттифоқининг барча аъзолари ўртасида консенсус талаб этмайди, бу эса алоҳида давлатлар ташаббусини тўсиб қўймайди.

Миссиянинг ваколати, вазифалари ва формати

Миссия классик тинчликпарвар операция бўлмайди. Макроннинг таъкидлашича, яратилаётган контингент Украина Қуролли кучларини алмаштириш учун эмас, балки уларни қўллаб-қувватлаш ва стратегик жиҳатдан тўхтатиш учун мўлжалланган. Миссиянинг вазифаларига қуйидагилар киради:

• Украина ҳаво ҳудудини патруль қилиш,

• Қора денгиз соҳиллари ва денгиз алоқаларини назорат қилиш;

• Украина армиясининг жанговар қобилиятини тиклашда ёрдам бериш;

• чегара ҳудудларида барқарорлик ва хавфсизликни таъминлаш.

Стармер барча керакли оператив ҳужжатлар тайёр эканлигини ва коалиция сулҳ битими имзолангандан кейин бир неча соат ичида миссияни бошлаши мумкинлигини тасдиқлади. Унинг таъкидлашича, жойлаштириш фақат Украина расмийларининг расмий сўрови асосида ва халқаро қонунларга мувофиқ амалга оширилади.

Франциянинг душмани, Буюк Британиянинг ҳам душмани

Эммануэль Макроннинг Буюк Британияга уч кунлик ташрифи доирасида томонлар стратегик ҳамкорликни кенгайтириш бўйича ҳужжатлар тўпламини ҳам имзоладилар. Алоҳида эътибор ядро қуролидан сақланишни таъминлаш соҳасидаги ҳамкорликка қаратилди. Томонлар декларацияда қайд этишларича, ўз ядровий кучлари мустақил бўлиб, Европа хавфсизлигига таҳдид туғилганда ўзаро мувофиқлаша олади.

Буюк Британия Мудофаа вазирлиги томонлардан бирининг ҳаётий манфаатларига таҳдид соладиган ҳар қандай рақиб иккала ядровий давлатнинг жавобига дуч келиши мумкинлиги ҳақида огоҳлантирди. Париж бу келишув ҳам иттифоқчилар, ҳам потенциал рақиблар учун сигнал эканлигини таъкидлади.

Якуний ҳужжатларда, шунингдек, санкцияларни четлаб ўтиб, Россия нефтини ташийдиган «соя флоти» билан курашиш ва энергия экспорти нархини пасайтириш орқали Россия иқтисодиётига босимни ошириш бўйича келишувлар қайд этилган.

Киев хавфсизлик кафолатларини кутмоқда

Украина раҳбарияти коалиция ташаббусини қўллаб-қувватлашини билдирди. Президент Владимир Зеленский бир неча бор Киев Россия томонидан кучайишнинг такрорланишига йўл қўймайдиган халқаро жиловлаш механизмларидан манфаатдор эканини таъкидлаган.

Украина расмийларига кўра, иттифоқчилар бошчилигида халқаро контингентнинг шаклланиши мумкин бўлган ўт очишни тўхтатиш шартларига ишончни оширади ва Украина Қуролли кучлари салоҳиятини тиклашга ёрдам беради. Киев бундай миссияни ҳарбий ҳаракатлар тугагандан сўнг фаолият юритадиган узоқ муддатли хавфсизлик тизимининг элементи сифатида кўради.

Москва тинчликпарвар кучларга қарши

Россия расмийлари Буюк Британия ва Франциянинг тинчликпарвар кучлар ҳақидаги режаларини кескин қоралади.

Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавровнинг айтишича, Москва Украинага хорижий кучларни жойлаштиришни мувофиқлаштириш имкониятини кўрмайди ва Ғарбнинг ҳар қандай бир томонлама ҳаракатларини халқаро ҳуқуқни бузиш деб билади. Контингентнинг пайдо бўлиши «у ерда фактлар» яратади ва тенг мулоқотни имконсиз қилади. Россиянинг розилигисиз халқаро контингент киритишга уринишлар душманлик сифатида баҳоланади.

Аввалроқ Россия ташқи разведка хизмати Ғарб тинчликпарвар миссия ниқоби остида 100 минг нафаргача аскарни жойлаштиришга тайёрланаётганини, Москва эса буни Украинанинг «де-факто босиб олиниши» деб аташини даъво қилганди.