Foto: Global Look Press

Buyuk Britaniya va Fransiya Rossiya bilan oʻt ochishni toʻxtatish bitimi tuzilganidan keyin Ukrainaga 50 ming nafargacha askar yuborishga tayyorligini maʼlum qildi. Bu haqda Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer va Fransiya prezidenti Emmanuel Makron Londondagi qoʻshma matbuot anjumanida maʼlum qildi.

Kontingent Ukraina xavfsizligini qoʻllab-quvvatlovchi 30 dan ortiq davlatdan iborat xalqaro koalitsiyaning asosini tashkil qiladi. Missiya havo va dengiz makonida patrullik qilish, shuningdek, Ukraina armiyasini tiklashda yordam berishni oʻz ichiga oladi. Reja sulh bitimi imzolangandan keyin bir necha soat ichida amalga oshirilishi mumkin.

Shu yilning 10-iyul kuni Londonda Fransiya va Buyuk Britaniyaning ikki tomonlama sammiti boʻlib oʻtdi. Uchrashuvda ikki davlat rahbarlari faol harbiy harakatlar tugaganidan keyin Ukraina hududida barqaror tinchlikni taʼminlashga qaratilgan xalqaro tashabbus doirasida muvofiqlashtirilgan harakatlarni eʼlon qilishdi.

Emmanuel Makron va Kir Starmer qoʻshma matbuot anjumanida 50 ming nafargacha askardan iborat koʻp millatli kontingentni shakllantirish va joylashtirishga tayyor ekanliklarini maʼlum qildi. Bu kuch “koʻngillilar koalitsiyasi”ning bir qismi boʻladi, yaʼni kelajakda oʻt ochishni toʻxtatishni taʼminlashda ishtirok etishga rozi boʻlgan davlatlar uyushmasidir.

“Biz oʻt ochishni toʻxtatish rejimi oʻrnatilgan kuni rejani amalga oshirishga tayyormiz”, — deydi Makron. Uning soʻzlariga koʻra, bu kelishuvlarga rioya etilishini nazorat qilish va Ukraina hududida xavfsizlikni taʼminlash uchun moʻljallangan oldindan tayyorlangan va kelishilgan missiya hisoblanadi.

Koalitsiyaning tarkibi va tuzilishi

Tashabbusda 30 dan ortiq davlat ishtirok etib, Ukrainaning uzoq muddatli xavfsizligini qoʻllab-quvvatlashga tayyorligini bildirmoqda. Fransiya va Buyuk Britaniya asosiy harbiy yukni oʻz zimmasiga olish niyatini eʼlon qildi. Kontingent qoʻshma ekspeditsiya kuchlari asosida tuziladi, brigadadan armiya korpusiga koʻtariladi.

Taxminlarga koʻra, koalitsiya shtab-kvartirasi dastlab Parijda joylashgan boʻlib, bir yil ichida Londonga koʻchiriladi. Bundan tashqari, Kiyevda muvofiqlashtirish markazi tashkil etiladi, Unga general-mayor yoki undan yuqori unvonga ega britaniyalik zobit rahbarlik qiladi. Missiyada ishtirok etish ixtiyoriy asosda amalga oshiriladi.

Makronning taʼkidlashicha, rejani amalga oshirish NATO yoki Yevropa Ittifoqining barcha aʼzolari oʻrtasida konsensus talab etmaydi, bu esa alohida davlatlar tashabbusini toʻsib qoʻymaydi.

Missiyaning vakolati, vazifalari va formati

Missiya klassik tinchlikparvar operatsiya boʻlmaydi. Makronning taʼkidlashicha, yaratilayotgan kontingent Ukraina Qurolli kuchlarini almashtirish uchun emas, balki ularni qoʻllab-quvvatlash va strategik jihatdan toʻxtatish uchun moʻljallangan. Missiyaning vazifalariga quyidagilar kiradi:

• Ukraina havo hududini patrul qilish,

• Qora dengiz sohillari va dengiz aloqalarini nazorat qilish;

• Ukraina armiyasining jangovar qobiliyatini tiklashda yordam berish;

• chegara hududlarida barqarorlik va xavfsizlikni taʼminlash.

Starmer barcha kerakli operativ hujjatlar tayyor ekanligini va koalitsiya sulh bitimi imzolangandan keyin bir necha soat ichida missiyani boshlashi mumkinligini tasdiqladi. Uning taʼkidlashicha, joylashtirish faqat Ukraina rasmiylarining rasmiy soʻrovi asosida va xalqaro qonunlarga muvofiq amalga oshiriladi.

Fransiyaning dushmani, Buyuk Britaniyaning ham dushmani

Emmanuel Makronning Buyuk Britaniyaga uch kunlik tashrifi doirasida tomonlar strategik hamkorlikni kengaytirish boʻyicha hujjatlar toʻplamini ham imzoladilar. Alohida eʼtibor yadro qurolidan saqlanishni taʼminlash sohasidagi hamkorlikka qaratildi. Tomonlar deklaratsiyada qayd etishlaricha, oʻz yadroviy kuchlari mustaqil boʻlib, Yevropa xavfsizligiga tahdid tugʻilganda oʻzaro muvofiqlasha oladi.

Buyuk Britaniya Mudofaa vazirligi tomonlardan birining hayotiy manfaatlariga tahdid soladigan har qanday raqib ikkala yadroviy davlatning javobiga duch kelishi mumkinligi haqida ogohlantirdi. Parij bu kelishuv ham ittifoqchilar, ham potensial raqiblar uchun signal ekanligini taʼkidladi.

Yakuniy hujjatlarda, shuningdek, sanksiyalarni chetlab oʻtib, Rossiya neftini tashiydigan “soya floti” bilan kurashish va energiya eksporti narxini pasaytirish orqali Rossiya iqtisodiyotiga bosimni oshirish boʻyicha kelishuvlar qayd etilgan.

Kiyev xavfsizlik kafolatlarini kutmoqda

Ukraina rahbariyati koalitsiya tashabbusini qoʻllab-quvvatlashini bildirdi. Prezident Vladimir Zelenskiy bir necha bor Kiyev Rossiya tomonidan kuchayishning takrorlanishiga yoʻl qoʻymaydigan xalqaro jilovlash mexanizmlaridan manfaatdor ekanini taʼkidlagan.

Ukraina rasmiylariga koʻra, ittifoqchilar boshchiligida xalqaro kontingentning shakllanishi mumkin boʻlgan oʻt ochishni toʻxtatish shartlariga ishonchni oshiradi va Ukraina Qurolli kuchlari salohiyatini tiklashga yordam beradi. Kiyev bunday missiyani harbiy harakatlar tugagandan soʻng faoliyat yuritadigan uzoq muddatli xavfsizlik tizimining elementi sifatida koʻradi.

Moskva tinchlikparvar kuchlarga qarshi

Rossiya rasmiylari Buyuk Britaniya va Fransiyaning tinchlikparvar kuchlar haqidagi rejalarini keskin qoraladi.

Rossiya tashqi ishlar vaziri Sergey Lavrovning aytishicha, Moskva Ukrainaga xorijiy kuchlarni joylashtirishni muvofiqlashtirish imkoniyatini koʻrmaydi va Gʻarbning har qanday bir tomonlama harakatlarini xalqaro huquqni buzish deb biladi. Kontingentning paydo boʻlishi “u yerda faktlar” yaratadi va teng muloqotni imkonsiz qiladi. Rossiyaning roziligisiz xalqaro kontingent kiritishga urinishlar dushmanlik sifatida baholanadi.

Avvalroq Rossiya tashqi razvedka xizmati Gʻarb tinchlikparvar missiya niqobi ostida 100 ming nafargacha askarni joylashtirishga tayyorlanayotganini, Moskva esa buni Ukrainaning “de-fakto bosib olinishi” deb atashini daʼvo qilgandi.