Yevropa va Markaziy Osiyodagi bolalarning deyarli har uchinchisi uyda jismoniy jazolarga, har ikki boladan biri esa psixologik zoʻravonlikka duch kelmoqda. Bu haqda YUNISEF tomonidan eʼlon qilingan yangi hisobotda maʼlum qilindi.

Tashkilot maʼlumotlariga koʻra, mintaqadagi bolalarning 30 foizdan ortigʻi shilqimlik, chimchilash yoki urish kabi jismoniy jazolarga duch keladi. Shuningdek, 15 ta mamlakat va hudud boʻyicha oʻtkazilgan tadqiqotlar natijasida, 69 foizgacha bola tahdid, haqorat va ogʻzaki kamsitish kabi psixologik tazyiqlardan aziyat chekayotgani qayd etilgan.

“Zoʻravonlik Yevropa va Markaziy Osiyoda haddan tashqari koʻp bolalarning hayotiga taʼsir koʻrsatmoqda. Koʻpincha bu, bolalarni himoya qilishi kerak boʻlgan shaxslarning qoʻlidan sodir boʻlmoqda. Hukumatlar barcha holatlarda jismoniy jazo taqiqlanishi bilan cheklanib qolmasdan, ota-onalarni oʻqitish, bolalarni himoya qilish tizimlarini mustahkamlash va joylardagi xizmatlarni kengaytirish orqali zoʻravonlikning oldini olishi zarur,” — dedi YUNISEFning Yevropa va Markaziy Osiyo boʻyicha mintaqaviy direktori Redjina De Dominichis.

Ota-onalarning munosabati

Hisobotda taʼkidlanishicha, ota-onalarning 90 foizdan ortigʻi jismoniy yoki psixologik jazolashni xohlashmaydi, biroq koʻpchilik hali ham bu usullardan foydalanadi. Buning sababi ota-onalarning hissiy oʻzini nazorat qila olmasligi va bunday usullar bolalarning rivojlanishiga uzoq muddatli zarar yetkazishini yetarlicha anglamasligidadir.

Mutaxassislarning fikricha, jismoniy yoki ruhiy zoʻravonlikka uchragan bolalarda ruhiy buzilishlar, oʻqishdagi qiyinchiliklar va tajovuzkor xatti-harakatlar tez-tez uchraydi. Bu oqibatlar koʻpincha ulgʻaygach ham davom etadi va kelajakda oilaviy yoki ijtimoiy zoʻravonlikning ortishiga sabab boʻladi.

Qonunchilik va YUNISEF tavsiyalari

Bugungi kunda mintaqadagi 55 ta mamlakat va hududning 38 tasida bolalarga nisbatan har qanday jismoniy jazo, jumladan uy sharoitida ham, qonunan taqiqlangan. Biroq YUNISEF taʼkidlashicha, bunday qonunlar ota-onalar va farzand parvarishi bilan shugʻullanuvchi shaxslar uchun amaliy yordam dasturlari bilan mustahkamlanishi kerak.

Tashkilot quyidagi choralarni tavsiya qilgan:

— har qanday holatda jismoniy jazolarning barcha shakllarini toʻliq taqiqlash;

— ota-onalar uchun oʻquv dasturlarini va oilani qoʻllab-quvvatlash xizmatlarini kengaytirish;

— bolalarga yoʻnaltirilgan adliya va ijtimoiy xizmatlardan foydalanish imkoniyatini oshirish;

— maktablarda zoʻravonliksiz, xavfsiz va inklyuziv muhit yaratish;

— zoʻravonlik holatlarini kuzatish va tahlil qilish tizimlarini takomillashtirish;

— nogiron bolalar, qarovsiz yoki muhojir bolalar eʼtibordan chetda qolmasligini taʼminlash.

YUNISEF maʼlumotlariga koʻra, bolalarga nisbatan zoʻravonlik oqibatida dunyo boʻyicha iqtisodiy yoʻqotishlar yiliga 7 trillion dollarni tashkil etadi — bu esa global yalpi ichki mahsulotning qariyb 8 foiziga teng.

“Bolalarga nisbatan zoʻravonlikni toʻxtatish — bu nafaqat axloqiy, balki xalqaro huquqiy majburiyatdir. Afsuski, Yevropa va Markaziy Osiyo mintaqasida bu borada sezilarli taraqqiyot hali kuzatilmayapti,” — deyiladi YUNISEF xulosasida.