“Reuters” axborot agentligi xabardor manbalariga tayanib xabar berishicha, seshanba kuni Livanda portlashlar boshlanishidan oldin Isroilning Mossad josuslik agentligi “Hizbulloh” tomonidan olib kelingan 5 mingta peyjer ichiga portlovchi moddalar oʻrnatgan.

Manbalarning “Reuters” agentligiga aytishicha, fitnaga koʻp vaqt tayyorgarlik koʻrilgan. Ovozli signallar mamlakatga joriy yilning boshida olib kelingan.

Peyjerlarning 3 mingtasi kodlangan xabar yuborilganda portlagan va bir vaqtning oʻzida portlovchi moddalar faollashgan. Boshqa bir xavfsizlik manbasining “Reuters” agentligiga aytishicha, yangi peyjerlarda uch grammgacha portlovchi moddalar yashiringan va ular “Hizbulloh” tomonidan bir necha oy davomida aniqlanmagan.

Harbiy va siyosiy tahlilchi Elijah Magniyer “Hizbulloh” aʼzolariga hujumda foydalanilgan peyjerlar qanday xavf ostida qolganini tushuntirdi.

Uning aytishicha, portlovchi modda peyjerning elektron sxemasiga oʻrnatilgan boʻlib, bu yuqori texnik tajriba va davlat darajasidagi razvedka agentligining ishtirokini koʻrsatadi.

Yuk tashish Livanga toʻgʻridan-toʻgʻri amalga oshirilmaydi va yaqin atrofdagi portda uch oy toʻxtab qolgan. Hizbulloh tergoviga koʻra, bu vaqt isroilliklar uchun juda kuchli portlovchi moddani joylashtirish uchun yetarli boʻlgan.

Magniyer portlashlar qanday sodir boʻlganini ham tushuntirgan. Isroilliklar sahifalarga xabar joʻnatgan va ularda xatolar boʻlgan. Bu holat uch marta takrorlangan va peyjer tebranishni boshlab, portlagan. 300 nafardan ortiq odam ikkala qoʻlidan, baʼzilar koʻzlaridan mahrum boʻlgan boʻlsa, 150 dan ortiq kishi oshqozonining bir qismini yoʻqotgan.

Minglab portlamay qolgan peyjerlar tergovchilarga holat qanday boʻlganini tushunishga yordam berdi.

Isroil “Hizbulloh”ning xavfsizlik tuzilmasini buzishda katta muvaffaqiyatga erisha oldi. Hatto bu safar guruhning taʼminot zanjirigacha yetib bordi.

Isroil rasmiylarida Livanda sodir etilgan hujumlar haqida hech qanday maʼlumot yoʻq. Isroil armiyasi bosh shtab boshligʻi hujumdan koʻp oʻtmay mamlakat turli xil ssenariylarga tayyor ekanligini va buni yuqori darajaga koʻtarganini aytdi.

Ammo bu Isroilning shimoliy chegarasidagi tahdid bilan kurashish borasidagi oʻzgarish emas. Armiya koʻrsatmalarida hech qanday oʻzgarishlar yoʻqligini, yangi xavfsizlik choralari joriy qilinmaganini aytdi.

Benyamin Netanyahu xavfsizlik kabineti bilan bir kun oldingi uchrashuvida Livan kun tartibining asosiy mavzusi boʻlgan. Unda “Hizbulloh” bilan transchegaraviy otishma boʻlganda evakuatsiya qilingan shimoldagi isroilliklarni aholi punktlariga qaytarish muhokama qilingan.

Shunday qilib, Isroildagi toʻlqinlar oʻzgarib bormoqda, yaʼni isroilliklar “Hizbulloh” bilan kurashishga, ularning shimoliy chegarasidagi tahdidni boshqacha tarzda hal qilishga tayyor. Tel-Aviv Livanni tosh asriga qaytarish va Bayrutni ikkinchi Gʻazoga aylantirishga tayyor ekanliklarini aytgan edi.

Livandagi peyjer portlashlari Gʻazodagi sulh muzokaralariga qanday taʼsir qiladi?

AQSH bir necha haftalardan beri Isroil armiyasi Livan bilan kengroq urush uchun tayyorgarlikni kuchaytirayotganini kuzatmoqda. Qoʻshma Shtatlar prezidenti Livandagi portlashdan bir kun oldin mintaqaga yuqori martabali diplomatni joʻnatgan va Isroilning yuqori darajadagi rasmiylari bilan uchrashgan.

Livanda sodir boʻlgan hujumlar va qurbonlar borligi sababli Gʻazodagi oʻt ochishni toʻxtatish harakatlarni qiyinlashadi. Pentagon, shuningdek, Mudofaa vaziri Lloyd Ostin isroillik hamkasbi bilan gaplashgani va mintaqadagi mojaroni diplomatik yoʻl bilan hal qilish zarurligini taʼkidlagan. Davlat kotibi Entoni Blinken ham Misrga safar qilmoqda va u yerda nafaqat Misr vositachilari, balki Qatar rasmiylari bilan ham uchrashadi.

Hozirgi aniq narsa shuki vositachilar oʻq otishni 6 haftaga toʻxtatish uchun Isroil va Hamasga bosim oʻtkazishga harakat qilmoqda. Bu orqali ular Isroil qamoqxonalaridagi falastinlik mahbuslar evaziga isroillik asirlarni Gʻazodan olib chiqishga intilyapti. Bunday kelishuvga Bayden lavozimidan ketishdan oldin erishish mumkin.

Livandagi falokatda Tayvanning qoʻli bormi?

Tayvandagi Milliy fan va texnologiya universiteti professorining aytishicha, har qanday Tayvan firmasi Livanning “Hizbulloh”iga qarshi hujumda ishtirok etishi shunchaki imkonsiz va aqlga sigʻmaydigan ishdir.

Bu kabi sharhlar hujumlarda foydalanilgan peyjerlar Tayvanning “Gold Apollo” kompaniyasi tomonidan yaratilgani haqidagi xabarlar fonida yangragan. Shundan soʻng firma bu xabarni rad etib, qurilmalar Yevropadagi oʻz brendidan foydalanish huquqiga ega boʻlgan kompaniya tomonidan ishlab chiqarilganini aytdi. Tashkilot 1995-yilda tashkil etilgan boʻlib, uning qiymati taxminan 3 million dollarni tashkil etadi va 35 nafar xodimga ega.

“Tayvan har tomonlama AQSHga juda yaqin boʻlgan boʻlsada, mamlakat ochiq jamiyat va toʻliq demokratiya ekanligini hisobga olsak, davlatdagi biron bir kompaniya bu kabi halokatli fitnaga aralashishiga ishonmayman”, — deya qoʻshimcha qilgan professor.

Iordaniya ushbu halokatdan soʻng Livan fuqarolarini davolash uchun har qanday tibbiy yordam berish taklifini maʼlum qilgan. Iordaniya muvaqqat tashqi ishlar vaziri Ayman Safadi, Bayrut va Livanning boshqa qismlarida yuzlab peyjerlar portlagan hujumdan soʻng Livan Bosh vaziri Najib Mikatiga qoʻngʻiroq qilib, Livan xavfsizligi, suvereniteti va barqarorligi uchun qoʻllab-quvvatlashni taklif qilgan. Safadi, shuningdek, Isroilning Gʻazoga boʻlgan tajovuzi va Gʻarbiy Sohildagi kuchayishini zudlik bilan toʻxtatib, mintaqadagi xavfli kuchayishni tugatish zarurligini taʼkidlagan. Hizbulloh peyjer hujumlariga qaramay, Gʻazo va uning aholisini qoʻllab-quvvatlashga vaʼda bermoqda.

Livanning BMTdagi vakilining aytishicha, Isroil tomonidan Livan va Suriyada peyjerlarning portlatilishi harbiy jinoyatga olib keladigan tajovuz boʻlib, u mamlakatni mintaqaviy taranglikni kuchaytirayotganlikda aybladi.

Seshanba kuni Isroilning Falastin hududini bosib olishining huquqiy oqibatlarini muhokama qilgan BMT Bosh Assambleyasining favqulodda sessiyasida soʻzga chiqqan Livanning BMTdagi elchisi hujum Isroil va “Hizbulloh” oʻrtasidagi ziddiyatni yanada kuchaytirishi haqida ogohlantirgan.