«Reuters» ахборот агентлиги хабардор манбаларига таяниб хабар беришича, сешанба куни Ливанда портлашлар бошланишидан олдин Исроилнинг Моссад жосуслик агентлиги «Ҳизбуллоҳ» томонидан олиб келинган 5 мингта пейжер ичига портловчи моддалар ўрнатган.

Манбаларнинг «Reuters» агентлигига айтишича, фитнага кўп вақт тайёргарлик кўрилган. Овозли сигналлар мамлакатга жорий йилнинг бошида олиб келинган.

Пейжерларнинг 3 мингтаси кодланган хабар юборилганда портлаган ва бир вақтнинг ўзида портловчи моддалар фаоллашган. Бошқа бир хавфсизлик манбасининг «Reuters» агентлигига айтишича, янги пейжерларда уч граммгача портловчи моддалар яширинган ва улар «Ҳизбуллоҳ» томонидан бир неча ой давомида аниқланмаган.

Ҳарбий ва сиёсий таҳлилчи Элижаҳ Магниер «Ҳизбуллоҳ» аъзоларига ҳужумда фойдаланилган пейжерлар қандай хавф остида қолганини тушунтирди.

Унинг айтишича, портловчи модда пейжернинг электрон схемасига ўрнатилган бўлиб, бу юқори техник тажриба ва давлат даражасидаги разведка агентлигининг иштирокини кўрсатади.

Юк ташиш Ливанга тўғридан-тўғри амалга оширилмайди ва яқин атрофдаги портда уч ой тўхтаб қолган. Ҳизбуллоҳ терговига кўра, бу вақт исроилликлар учун жуда кучли портловчи моддани жойлаштириш учун етарли бўлган.

Магниер портлашлар қандай содир бўлганини ҳам тушунтирган. Исроилликлар саҳифаларга хабар жўнатган ва уларда хатолар бўлган. Бу ҳолат уч марта такрорланган ва пейжер тебранишни бошлаб, портлаган. 300 нафардан ортиқ одам иккала қўлидан, баъзилар кўзларидан маҳрум бўлган бўлса, 150 дан ортиқ киши ошқозонининг бир қисмини йўқотган.

Минглаб портламай қолган пейжерлар терговчиларга ҳолат қандай бўлганини тушунишга ёрдам берди.

Исроил «Ҳизбуллоҳ»нинг хавфсизлик тузилмасини бузишда катта муваффақиятга эриша олди. Ҳатто бу сафар гуруҳнинг таъминот занжиригача етиб борди.

Исроил расмийларида Ливанда содир этилган ҳужумлар ҳақида ҳеч қандай маълумот йўқ. Исроил армияси бош штаб бошлиғи ҳужумдан кўп ўтмай мамлакат турли хил сценарийларга тайёр эканлигини ва буни юқори даражага кўтарганини айтди.

Аммо бу Исроилнинг шимолий чегарасидаги таҳдид билан курашиш борасидаги ўзгариш эмас. Армия кўрсатмаларида ҳеч қандай ўзгаришлар йўқлигини, янги хавфсизлик чоралари жорий қилинмаганини айтди.

Бенямин Нетаняҳу хавфсизлик кабинети билан бир кун олдинги учрашувида Ливан кун тартибининг асосий мавзуси бўлган. Унда «Ҳизбуллоҳ» билан трансчегаравий отишма бўлганда эвакуация қилинган шимолдаги исроилликларни аҳоли пунктларига қайтариш муҳокама қилинган.

Шундай қилиб, Исроилдаги тўлқинлар ўзгариб бормоқда, яъни исроилликлар «Ҳизбуллоҳ» билан курашишга, уларнинг шимолий чегарасидаги таҳдидни бошқача тарзда ҳал қилишга тайёр. Тел-Авив Ливанни тош асрига қайтариш ва Байрутни иккинчи Ғазога айлантиришга тайёр эканликларини айтган эди.

Ливандаги пейжер портлашлари Ғазодаги сулҳ музокараларига қандай таъсир қилади?

АҚШ бир неча ҳафталардан бери Исроил армияси Ливан билан кенгроқ уруш учун тайёргарликни кучайтираётганини кузатмоқда. Қўшма Штатлар президенти Ливандаги портлашдан бир кун олдин минтақага юқори мартабали дипломатни жўнатган ва Исроилнинг юқори даражадаги расмийлари билан учрашган.

Ливанда содир бўлган ҳужумлар ва қурбонлар борлиги сабабли Ғазодаги ўт очишни тўхтатиш ҳаракатларни қийинлашади. Пентагон, шунингдек, Мудофаа вазири Ллойд Остин исроиллик ҳамкасби билан гаплашгани ва минтақадаги можарони дипломатик йўл билан ҳал қилиш зарурлигини таъкидлаган. Давлат котиби Энтони Блинкен ҳам Мисрга сафар қилмоқда ва у ерда нафақат Миср воситачилари, балки Қатар расмийлари билан ҳам учрашади.

Ҳозирги аниқ нарса шуки воситачилар ўқ отишни 6 ҳафтага тўхтатиш учун Исроил ва Ҳамасга босим ўтказишга ҳаракат қилмоқда. Бу орқали улар Исроил қамоқхоналаридаги фаластинлик маҳбуслар эвазига исроиллик асирларни Ғазодан олиб чиқишга интиляпти. Бундай келишувга Байден лавозимидан кетишдан олдин эришиш мумкин.

Ливандаги фалокатда Тайваннинг қўли борми?

Тайвандаги Миллий фан ва технология университети профессорининг айтишича, ҳар қандай Тайван фирмаси Ливаннинг «Ҳизбуллоҳ»ига қарши ҳужумда иштирок этиши шунчаки имконсиз ва ақлга сиғмайдиган ишдир.

Бу каби шарҳлар ҳужумларда фойдаланилган пейжерлар Тайваннинг «Gold Apollo» компанияси томонидан яратилгани ҳақидаги хабарлар фонида янграган. Шундан сўнг фирма бу хабарни рад этиб, қурилмалар Европадаги ўз брендидан фойдаланиш ҳуқуқига эга бўлган компания томонидан ишлаб чиқарилганини айтди. Ташкилот 1995 йилда ташкил этилган бўлиб, унинг қиймати тахминан 3 миллион долларни ташкил этади ва 35 нафар ходимга эга.

«Тайван ҳар томонлама АҚШга жуда яқин бўлган бўлсада, мамлакат очиқ жамият ва тўлиқ демократия эканлигини ҳисобга олсак, давлатдаги бирон бир компания бу каби ҳалокатли фитнага аралашишига ишонмайман», — дея қўшимча қилган профессор.

Иордания ушбу ҳалокатдан сўнг Ливан фуқароларини даволаш учун ҳар қандай тиббий ёрдам бериш таклифини маълум қилган. Иордания муваққат ташқи ишлар вазири Айман Сафади, Байрут ва Ливаннинг бошқа қисмларида юзлаб пейжерлар портлаган ҳужумдан сўнг Ливан Бош вазири Нажиб Микатига қўнғироқ қилиб, Ливан хавфсизлиги, суверенитети ва барқарорлиги учун қўллаб-қувватлашни таклиф қилган. Сафади, шунингдек, Исроилнинг Ғазога бўлган тажовузи ва Ғарбий Соҳилдаги кучайишини зудлик билан тўхтатиб, минтақадаги хавфли кучайишни тугатиш зарурлигини таъкидлаган. Ҳизбуллоҳ пейжер ҳужумларига қарамай, Ғазо ва унинг аҳолисини қўллаб-қувватлашга ваъда бермоқда.

Ливаннинг БМТдаги вакилининг айтишича, Исроил томонидан Ливан ва Сурияда пейжерларнинг портлатилиши ҳарбий жиноятга олиб келадиган тажовуз бўлиб, у мамлакатни минтақавий тарангликни кучайтираётганликда айблади.

Сешанба куни Исроилнинг Фаластин ҳудудини босиб олишининг ҳуқуқий оқибатларини муҳокама қилган БМТ Бош Ассамблеясининг фавқулодда сессиясида сўзга чиққан Ливаннинг БМТдаги элчиси ҳужум Исроил ва «Ҳизбуллоҳ» ўртасидаги зиддиятни янада кучайтириши ҳақида огоҳлантирган.