Illyustrativ foto

Rossiyada har ikkinchi bola yiliga ikki martadan koʻproq kasal boʻlib qoladi va buning yashirin sabablaridan biri alyuminiy birikmalari bilan havo ifloslanishi boʻlishi mumkin. Perm politexnika universiteti olimlari shunday xulosaga kelishdi.

Alyuminiy kundalik hayotda keng qoʻllaniladi — idishlar, derazalar, qutilar va folga — va bu shakllarda u xavfsizdir. Ammo issiqlik elektr stansiyalari va alyuminiy zavodlarining sanoat chiqindilarida nozik chang va eruvchan alyuminiy birikmalari mavjud boʻlib, ular nafas olish oson va tanada toʻplanadi. Nafas olish yoʻllari orqali bunday zarrachalarni surunkali qabul qilish immunitet himoyasining tizimli zaiflashishiga olib keladi.

Tadqiqotda 7-11 yoshli 156 nafar bola ishtirok etdi. Sanoatning ifloslangan zonasida yashovchilarning qonida alyuminiy miqdori “toza” joylardan kelgan tengdoshlariga qaraganda 4 barobar, siydikda esa 3 baravar yuqori boʻlgan. Mass-spektrometriya tanadagi metallning sezilarli darajada toʻplanishini koʻrsatdi.

Ushbu fonda bolalar immunitetida jiddiy oʻzgarishlarni koʻrsatdilar. Xususan, fagotsitlarning faolligi (“himoyachi hujayralar”) pasaydi, asosiy immunoglobulinlar (G, A, M) darajasi 17-32 foizga, viruslar va oʻsimta hujayralarini yoʻq qilish uchun javobgar boʻlgan “qotil” hujayralar soni yarmidan koʻproq kamaydi. Shu bilan birga, immun javobni bostiradigan tartibga soluvchi T hujayralari soni koʻpaydi.

Oʻrtacha, alyuminiyning taʼsiri bolalarda immunitet tizimining funksional faolligini deyarli 10 foizga kamaytirdi. Olimlar haddan tashqari sensibilizatsiya rivojlanishini eng xavotirli deb atashdi. Gap shundaki, tana alyuminiyga va u bilan bogʻliq boʻlgan oqsillarga qarshi antitanachalar ishlab chiqara boshlagan, bu surunkali yalligʻlanishga va himoya resurslarining yanada kamayishiga olib kelgan.

Vegetativ kasalliklarga chalingan bolalarga alohida eʼtibor qaratildi. Ularning qonidagi alyuminiy darajasi 14 foizga, asab hujayralarining shikastlanish belgilari esa odatdagidan 2,3 baravar yuqori edi. Bu alyuminiyning neyrotoksik taʼsirini va uning vegetativ kasalliklarning kuchayishi bilan bogʻliqligini tasdiqladi.