Illyustrativ foto

AQSH prezidenti Donald Trampning 184 davlatdan import qilinadigan tovarlarga joriy qilgan yangi tariflari Xitoyning jahon savdosidagi oʻrnini mustahkamlaydi. Xuddi shunday nuqtayi nazarni “The Wall Street Journal” nashri ilgari soʻrmoqda.

Nashrning izohlashicha, AQSHning Osiyo va Yevropa davlatlariga bojlari Pekinga qarshi turishi mumkin boʻlgan iqtisodiy ittifoqlarni yoʻq qilmoqda. Vyetnam, Tailand va Yevropa Ittifoqi mamlakatlari, ayniqsa, qattiq zarbaga uchradi, bu esa ularni Xitoy bozoriga qaramlikka olib kelishi mumkin.

“Nihoyat koʻp davlatlar Xitoy bilan iqtisodiy munosabatlarini qayta koʻrib chiqa boshlagan bir paytda janob Tramp dunyoning qolgan qismini Pekin bilan raqobatlasha oladigan iqtisodiy va strategik blokka birlashtirgan iqtisodiy aloqalarni uzib qoʻydi”, — deyiladi maqolada.

Nashrning taʼkidlashicha, AQSHning Osiyo mamlakatlariga nisbatan savdo siyosatining keskinlashishi ularning Xitoyga qaramligini oshirishi yoki uning taʼsiridan chiqib ketishiga toʻsqinlik qilishi mumkin. Nashr bunday davlatlar sirasiga mahsulotlariga katta boj qoʻyilgan Vyetnam (46 foiz), Tailand (36 foiz), Indoneziya (32 foiz) va Filippinni (17 foiz) kiritgan.

“Antiamerikanizm bu hududlarda kuchli siyosiy kuch boʻlib qolmoqda va bu his-tuygʻular kuchayishi kutilmoqda. Oʻzining ulkan bozoriga ega Pekin uchun bu muqobildir”, — deb yozadi nashr

Qoʻshimcha keskinlik Yevropa Ittifoqi mamlakatlariga nisbatan tariflar tomonidan yaratilmoqda, jurnalistlarning fikriga koʻra, bu Vashingtonning Yevropaning Xitoyga iqtisodiy qaramligini kamaytirishga qaratilgan saʼy-harakatlariga putur yetkazadi.

Tramp boshlagan savdo urushi

Shu yilning 3-aprel kuni AQSH prezidenti Donald Tramp bir qator davlatlarga nisbatan yangi bojxona tariflari joriy etilishini eʼlon qildi. Oq uy eʼlon qilgan roʻyxatga 184 mamlakat va hudud, jumladan, Yevropa Ittifoqining barcha 27 aʼzo davlati kiritilgan. Yangi tariflar AQSHga Xitoy, Germaniya, Yaponiya, Vetnam va Janubiy Koreya kabi eng yirik 15 ta mahsulot yetkazib beruvchidan 13 tasiga taʼsir koʻrsatdi. Biroq, AQSHga birinchi va uchinchi yirik import qiluvchi Kanada va Meksika roʻyxatga kiritilmagan.

Eng yuqori tariflar — 50 foizgacha — Lesoto va Fransiyaning xorijdagi Sent-Pyer va Mikelon hududi uchun oʻrnatildi. Kambodja (49 foiz) va Vyetnam (46 foiz) deyarli teng darajada yuqori koʻrsatkichlarni oldi. Xitoy uchun tarif 34 foiz, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari uchun 20 foiz, qolganlari uchun bazaviy stavka 10 foiz.

Bunga javoban Pekin 34 foizlik teskari tariflarini joriy qildi va Jahon savdo tashkilotiga shikoyat qildi. Xitoy rasmiylari Qoʻshma Shtatlardan choralarni bekor qilishni talab qilib, ularni xalqaro savdo qoidalarini buzish deb atadi.

Xitoy Tashqi ishlar vazirligi Pekin Tramp maʼmuriyatining harakatlariga javoban iqtisodiy choralar koʻrishda davom etishini maʼlum qildi.

“Xitoy oʻz suvereniteti, xavfsizligi va taraqqiyot manfaatlarini himoya qilish boʻyicha qatʼiy choralar koʻrdi va koʻrishda davom etadi”, — deyiladi vazirlik bayonotida.

Xitoy Tashqi ishlar vazirligining qoʻshimcha qilishicha, bunday tariflar Xitoy xalqining rivojlanishga boʻlgan qonuniy huquqini toʻgʻridan-toʻgʻri buzish hisoblanadi. Savdo urushlarida esa gʻoliblar boʻlmaydi.

Yevropa Ittifoqi Xitoyga qaram boʻlmaydi

Bundan tashqari, 5-aprel kuni Yevropa xalq partiyasi rahbari Manfred Veber “Funke” nashriga bergan intervyusida Yevropa Ittifoqi oʻz iqtisodiy manfaatlarini himoya qilishga qatʼiy qaror qilganini maʼlum qildi. U Tramp maʼmuriyatining yangi tarif choralarini keskin qoralab, ularning joriy etilishini transatlantik savdo uchun qora kun deb atadi.

Veberning taʼkidlashicha, Yevropa Ittifoqi assimetrik javob berish uchun yetarli iqtisodiy salohiyatga ega. Xususan, u Janubiy Amerika bloki “MERCOSUR” (Argentina, Braziliya, Urugvay, Paragvay, Boliviya va Venesuela) va Hindiston bilan savdo bitimlarini imzolashni tezlashtirishni taklif qildi va bu qadamlarni “Trampga qarshi manevr” deb taʼrifladi. Biroq siyosatchi Xitoy bilan haddan tashqari yaqinlashishdan ogohlantirib, Pekin xalqaro savdo tizimida AQSHga muqobil boʻlib qolmasligi kerakligini taʼkidladi.

“Yevropa Ittifoqi Tramp tomonidan oʻzini chetga chiqarib yuborishiga yoʻl qoʻymaydi. Biz boshqa iqtisodiy ligada oʻynaymiz. Bizning ustuvor yoʻnalishlarimiz Xitoyga qaramlik emas, balki Janubiy Amerika va Hindiston bilan kelishuvlardir”, — dedi Veber.

“Biz bilgan dunyo yoʻq boʻlib ketdi... Biz bundan keyin nima boʻlishiga tayyormiz”, — dedi Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer AQSH prezidenti Donald Tramp tomonidan dunyo mamlakatlari mahsulotlariga bojlar joriy etilishini izohlar ekan. Uning qoʻshimcha qilishicha, yangi dunyo “oʻrnatilgan qoidalar”ga emas, balki “kelishuvlar va ittifoqlar”ga asoslanadi.

Shuningdek, Starmer savdo urushidan hech kim foyda koʻrmasligini, Buyuk Britaniya va dunyo jiddiy iqtisodiy oqibatlarga olib kelishini aytdi. Uning taʼkidlashicha, Buyuk Britaniya allaqachon AQSH ittifoqchilari bilan muvozanatli savdo aloqalariga ega va yangi iqtisodiy farovonlik kelishuvi ustida ish olib borilmoqda.

Starmer, kelgusi hafta hukumat “Britaniya biznesini himoya qilish” choralarini eʼlon qilishini aytdi.

“Biz raqobatbardoshligimizni yaxshilaydigan rejalarni tezlashtiramiz, shunda biz bunday global zarbalarga nisbatan kamroq bogʻliq boʻlamiz”, deydi hukumat rahbari.

“Biz bilgan dunyo yoʻq boʻlib ketdi... Biz bundan keyin nima boʻlishiga tayyormiz”, — dedi Buyuk Britaniya bosh vaziri Kir Starmer AQSH prezidenti Donald Tramp tomonidan dunyo mamlakatlari mahsulotlariga bojlar joriy etilishini izohlar ekan. Uning qoʻshimcha qilishicha, yangi dunyo “oʻrnatilgan qoidalar”ga emas, balki “kelishuvlar va ittifoqlar”ga asoslanadi.

Shuningdek, Starmer savdo urushidan hech kim foyda koʻrmasligini, u Buyuk Britaniya va dunyo iqtisodiyotiga jiddiy oqibatlar olib kelishini aytdi.

Uning taʼkidlashicha, Buyuk Britaniya allaqachon AQSH ittifoqchilari bilan muvozanatli savdo aloqalariga ega va yangi iqtisodiy farovonlik kelishuvi ustida ish olib borilmoqda. Kelgusi hafta hukumat “Britaniya biznesini tanazzulda himoya qilish” choralarini eʼlon qiladi.

“Biz raqobatbardoshligimizni yaxshilaydigan rejalarni tezlashtiramiz, shunda biz bunday global zarbalarga nisbatan kamroq bogʻliq boʻlamiz”, deydi hukumat rahbari.