Фото: AFP

Европа Иттифоқи (ЕИ) давлатлари Украинадаги вазиятни муҳокама қилиш учун яна бир бор йиғилишди, бироқ деярли барча вақтларини мудофаа қобилиятини қандай мустаҳкамлашни муҳокама қилишга сарфлашди. “Politico” журналистларининг хабар беришича, Киевга ёрдам бериш учун АҚШ ва айниқса, унинг разведкаси ўрнини боса оладими, деган саволга Европа етакчилари ўлик сукут билан жавоб беришган. Венгрия бош вазири Виктор Орбан Европа Иттифоқида пул йўқлигини айтиб, шунинг учун у Украинани молиялаштиришни давом эттириш ҳақидаги баёнотни имзолашдан бош тортди.

Европа давлатлари яқин келажакда Украина мавқеини мустаҳкамлаш бўйича ҳеч қандай янги мажбуриятлар бўйича келиша олмади, деб ҳисоблайди “Politico”.

Нашрнинг ёзишича, Европа Иттифоқи етакчилари 6 март куни бўлиб ўтган саммитда Украина президенти Владимир Зеленскийга фақат “қучоқлашиш, суратга тушиш, Украинани қуроллантиришни давом эттиришга ваъда бериш”ни таклиф қилган.

“Албатта, улар Европа Иттифоқининг мудофаа секторини мустаҳкамлаш бўйича режалар тузган, бироқ – ва бу, эҳтимол, қисқа муддатда энг муҳими – улар Украинанинг яқин келажакдаги мавқеини мустаҳкамлаш бўйича янги мажбуриятлар бўйича келиша олмади”, – дейилади мақолада.

“Politico”нинг ёзишича, АҚШ президенти Дональд Трамп маъмурияти ҳозирда Зеленскийга Россия билан тезда тинчлик битимини тузиш учун босимни кучайтирмоқда. Украина, ўз навбатида, АҚШдан ҳарбий ёрдам ва разведка маълумотларини узатишни тўхтатиш билан боғлиқ муаммоларни ҳал қилишга ҳаракат қилмоқда.

«Биз ҳозир Украинани ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ қўллаб-қувватлашимиз керак», деди Европа дипломатияси раҳбари Кажа Каллас саммит бошланишидан олдин.

Аммо орадан 10 соат ўтиб, Европа Иттифоқи етакчилари асосий эътиборни мудофаа секторини мустаҳкамлашни муҳокама қилишга қаратгани маълум бўлди.

Венгрия яна қарши

Венгрия Бош вазири Виктор Орбан яна бир бор Украинага ҳарбий ёрдам ўтказишни давом эттиришга қарши чиқди. У якуний баёнотни имзоламади. Натижада ЕИ давлатлари етакчилари ўртасида можаро келиб чиқди, унинг давомида кимдир Орбан имзосисиз баёнот бериш ва шу билан бирга Украинанинг иттифоққа киришини қўллаб-қувватлашни таклиф қилди, деб ёзади “Коммерсант”.

Эртаси куни “Kossuth” радиостанциясида Орбан Европа Иттифоқида Украинани қўллаб-қувватлаш учун шунчаки пул йўқлигини тушунтирди.

“Агар уруш уч йилдан бери давом этаётган бўлсаю, Россия ғалаба қозониб, АҚШ четга чиқаётган бўлса, қолган мамлакатларнинг имкониятлари қандай? 26 давлатнинг бу баёнотни қабул қилишига ҳеч қандай асос йўқ эди. Агар улар урушни давом эттиришга қарор қилсалар, сўнгги пулларимиз ҳам шунга сарфланади”, – деган Орбан.

Унинг қўшимча қилишича, саммитда Европа давлатлари Украина армиясига ҳомийлик қилмоқчи экани маълум бўлди. Орбаннинг сўзларига кўра, Украина давлат сифатида ишламайди, шунинг учун улар буни ҳам молиялаштиришга мажбур бўлади.

“Бизнинг армиямиз кучсиз, қуролларимиз етарли эмас, Европа эса кучайиши керак”, дейди Орбан.

Унинг аниқлик киритишича, Европа Иттифоқининг кўплаб аъзолари ҳам Украинани иттифоққа қабул қилиш мақсадга мувофиқлиги масаласини кўтармоқда, чунки бу қўшимча харажатларни англатади. У Киевга ҳарбий ёрдамни давом эттириш учун “Европада, балки Америкада ҳам пул йўқ”, деб огоҳлантирди.

Зеленскийнинг рўйхати

Зеленский иттифоқчиларга Украинанинг шошилинч эҳтиёжлари рўйхатини эълон қилди. У Европа давлатларини Украина ҳарбийларига ёрдам беришга мўлжалланган молиявий воситалар устида ишлашни тезлаштиришга чақирди. Зеленский, шунингдек, Россияга қарши санкцияларнинг янги пакетини қабул қилишни ва Украинанинг 2030 йилгача Европа Иттифоқига қўшилиши масаласини кўриб чиқишни талаб қилди.

“Politico” манбасининг айтишича, Киев учун келажакдаги қурол пакетлари устида ишламоқчи (Европа Иттифоқи ва Европа Иттифоқига аъзо бўлмаган) коалиция мавжуд. Унинг сўзларига кўра, саммит олдидан Каллас камида 20 миллиард евро топиш учун Европа давлатларини бирлаштиришга ҳаракат қилган, бироқ бу режа бир овоздан қўллаб-қувватланмаган. Шунга қарамай, Зеленский Норвегиядан ҳарбий ёрдамни 8 миллиард еврогача оширишга эришди.

Европа Иттифоқи АҚШсиз муаммога дуч келмоқда

Саммитдаги энг муҳим масала Европа Иттифоқи қандайдир тарзда АҚШ ҳарбий ёрдами ва разведкаси ўрнини боса оладими ёки йўқми эди. “Politico” нашрининг хабар беришича, Эстония Бош вазири Кристен Михал ёпиқ муҳокамалар чоғида тўғридан-тўғри савол берган: “Биз ёлғиз ҳаракат қила оламизми?” Жавоб ўлик сукунат бўлган.

ЕИ 2025 йилда Киевга яна 30 миллиард евро кредит беришни режалаштирмоқда, бироқ АҚШнинг рад этиши иттифоқдошларининг Украинани қўллаб-қувватлаш қобилиятида, айниқса разведка маълумотлари бўйича бўшлиқ қолдирмоқда. Бусиз Украина ракета ва дронларни тутиб олиш қийин кечади, Европа Иттифоқи мамлакатлари эса ички муаммоларга эътибор қаратган ва стратегик разведка салоҳиятига эга эмас.

Қолаверса, АҚШ бир неча бор НАТО олдидаги мажбуриятларини қайта кўриб чиқмоқчи бўлган, шунинг учун Европа давлатлари ўз хавфсизлигига кўпроқ эътибор қаратмоқда, бу саммит натижаларида ҳам ўз аксини топди. “Politico” манбасининг таъкидлашича, Европа етакчилари кўп вақтларини мудофаа харажатлари устида баҳслашишга ўтказган ва “Украина бўйича музокаралар тахминан 15 дақиқада якунланган”.