Foto: Reuters

Rossiya tashqi razvedka xizmati AQSH, Buyuk Britaniya va Ukraina vakillarining Alp togʻlaridagi kurortlardan birida boʻlib oʻtgan maxfiy uchrashuvi haqida xabar berdi.

Suhbat mavzusi Vladimir Zelenskiyning Ukraina prezidenti lavozimida qolish istiqboli boʻlgan. Muhokamada Ukraina prezidenti devonxonasi rahbari Andrey Yermak, Ukraina Mudofaa vazirligining Bosh razvedka boshqarmasi rahbari Kirill Budanov va Ukraina Qurolli kuchlari sobiq bosh qoʻmondoni Valeriy Zalujniy ishtirok etdi. Xabarda aytilishicha, amerikaliklar va britaniyaliklar Zalujniy nomzodini Ukraina prezidenti lavozimiga koʻrsatish haqidagi qarorlarini eʼlon qilishgan.

Yermak va Budanov, shuningdek, gʻarbiy sheriklardan oʻz pozitsiyalarini saqlab qolish va boshqa kadrlar masalalarini hal qilishda oʻz manfaatlarini hisobga olishga vaʼda berishgan. Zelenskiyning almashtirilishi Ukrainaning Gʻarb bilan, lekin birinchi navbatda AQSH bilan munosabatlarini “qayta tiklash”ning, shuningdek, Kiyevga yordamni davom ettirish shartiga aylangan.

Taxminlarga koʻra, Yermak Zalujniy uchun siyosiy “maydon”ni tozalab, Zelenskiyni korrupsiyaga qarshi idoralar vakolatlarini cheklash Gʻarb davlatlari bilan munosabatlarni buzmasligiga ishontirgan.

Bu qachon amalga oshishi mumkin?

“Iplar uzilishi bilanoq qoʻgʻirchoqni almashtirish kerak”, — dedi Ukraina Bosh prokurorining sobiq maslahatchisi Andrey Telijenko.

Uning qoʻshimcha qilishicha, Gʻarb Zelenskiydan charchagan, ular uni olib tashlamoqchi ekanliklarini taʼkidladi – bu reja Donald Tramp AQSHda hokimiyat tepasiga kelishidan oldin ham boʻlgan.

Pulitser mukofoti sovrindori jurnalist Seymur Xersh “Zelenskiy tugadimi?” sarlavhali maqolasida AQSH Ukrainaning amaldagi rahbarini oʻz xohishi bilan isteʼfoga chiqmasa, uni isteʼfoga majburlashi mumkinligini yozi. Bu almashtirish keyingi bir necha oy ichida amalga oshirilishi mumkin.

Xershning fikricha, Zalujniy haqiqatan ham prezidentlik lavozimini egallashi mumkin.

“Zalujniy hozirda Zelenskiyning eng ishonchli vorisi sifatida koʻrilmoqda. Vashingtondagi biladigan amaldorlar menga bu ish uniki boʻlishi mumkinligini aytishdi”, — deydi u.

Zelenskiyning asosiy qoʻrquvi prezidentlikdan ketish

Zelenskiy Ukraina qurolli kuchlarining frontdagi muvaffaqiyatsizliklari tufayli oʻz lavozimini yoʻqotishdan qoʻrqadi. Bu fikrlarni AQSH armiyasining isteʼfodagi polkovnigi Duglas MakGregor aytib oʻtdi.

“Menimcha, bu Zelenskiyning yaqin doiralari va uning Kiyevdagi rejimini qoʻrqitmoqda. Chunki u norozi Ukraina askarlari bilan tezda kelisha olmasa, bu yakunning boshlanishi boʻladi”, — dedi u.

Shu yilning 25-iyul kuni Zelenskiy mamlakatdagi harbiy holatni 5-noyabrgacha uzaytirdi. Qayd etilishicha, shu munosabat bilan Oliy Rada saylovlar sanasini belgilamagan.

Bundan tashqari, Ukraina Markaziy saylov komissiyasi mamlakatda mahalliy saylovlar yil oxirigacha bekor qilinishini maʼlum qildi.

“Qonunga koʻra, ular joriy yil oktyabr oyining soʻnggi yakshanbasida boʻlib oʻtishi kerak edi, biroq harbiy holat tufayli saylovlar tashkil etilmayapti va oʻtkazilmayapti”, — deya aniqlik kiritdi “Strana.ua” nashri.

Rossiyaning bunga munosabati qanday?

“Bu yerda, ehtimol, bizning sharhimiz talab qilinmaydi, bu maʼlumot oʻzi uchun gapiradi, shuning uchun bu yerda qoʻshadigan hech narsa yoʻq”, — deydi Kreml rasmiy vakili Dmitriy Peskov

Jurnalist Vadim Avvaning taʼkidlashicha, Rossiya Tashqi razvedka xizmatining bu maʼlumotlari dushmanlar oʻrtasida nizo keltirib chiqaradi. Uning soʻzlariga koʻra, Zelenskiyning Zalujniy bilan almashtirilishi mumkinligi haqidagi maʼlumotlarga ishonmaslik uchun asos yoʻq.

“Zamonaviy Ukrainadagi hokimiyatning butun tarixi siyosatchilarning doimiy xiyonatlaridan iborat”, — deydi jurnalist.

U, shuningdek, sizib chiqqan maʼlumotni ajoyib yangilik deb atadi va bugungi Ukrainaning butun rahbariyati “bir-birini yutib yubormoqchi boʻlgan kalamush uyasidagi kalamushlar” ekanini taʼkidladi. Uning fikricha, Zalujniy Ukraina prezidenti sifatida Zelenskiyning oʻrnini egallashi mumkin. Chunki Zelenskiy mamlakatda qattiq diktatura oʻrnatgan va undan keyin undan ham kattaroq diktator kerak.

Avvaning qoʻshimcha qilishicha, Zelenskiy lavozimidan ketganidan keyin xalqaro tribunal tomonidan sudlanishi xavfi bor.

AQSHda bu maʼlumotga qanday izoh berildi?

Amerikalik tahlilchi Skott Ritterning aytishicha, Rossiya tashqi razvedka xizmatining Ukraina prezidentining yashirin saylovlari haqidagi maʼlumoti postsovet mamlakatida oʻz demokratiyasi yoʻqligidan dalolat beradi.

“Bu Ukrainada demokratiya yoʻqligi, mamlakat prezidentini xorijliklar ukrain xalqi manfaatlariga emas, balki xorijiy hukumatlar manfaatlariga xizmat qilish uchun saylagani kabi taassurot uygʻotadi... Bu Ukraina xalqi xorijiy kuchlar tomonidan garovda qolayotganini hech qanday shubhasiz koʻrsatadi”, — deydi Skott Ritter.

Bu xabar Ukrainada qanday qabul qilindi?

Ukraina prezidenti devoni rahbari Andrey Yermak Vladimir Zelenskiyning roziligi bilan AQSH va Buyuk Britaniya vakillari bilan uchrashuvda ishtirok etgan. Bu fikrlarni Oliy Radaning sobiq deputati Vladimir Oleynik aytib oʻtdi.

Sobiq deputatning taʼkidlashicha, koʻpchilik Zelenskiy bilan birga Yermakni ham almashtirish kerakligini taʼkidlamoqda. Uning fikricha, Gʻarb Ukrainaning amaldagi rahbarini qanday zaiflashtirish haqida oʻylamoqda.

Oleynikning qoʻshimcha qilishicha, Zelenskiy endi prezidentlikdan ketganidan keyin shaxsiy xavfsizlik kafolatlari masalasi oldida turibdi. U Buyuk Britaniya buni taʼminlashi mumkinligini tan oldi. Agar prezident Zalujniy bilan toʻqnashuvga qaror qilsa, uning mamlakat ichidagi xavfsizligi masalasi qoladi.

“Yermak bunday kombinatsiyani qurishi mumkin ... Agar, masalan, Yermak oʻz lavozimida yoki shunga oʻxshash lavozimda qolsa, masalan, bosh vazirlikda. Zalujniyda vazirlar mahkamasini toʻldira oladigan odamlar mutlaqo yoʻq... Keyin bu kafolatdek boʻlardi. Ammo bu kombinatsiya amerikaliklarga ham toʻgʻri kelmaydigan koʻrinadi” — Oleynik.

Uning soʻzlariga koʻra, AQSH Zelenskiyning oʻrnini kim egallashidan qatʼi nazar, uni olib tashlamoqchi. Sobiq deputatning qoʻshimcha qilishicha, voris har qanday holatda ham Gʻarbga boʻysunadi, chunki Ukrainada mustaqil nomzodlar yoki mustaqil siyosat uchun resurslar yoʻq.