Illyustrativ foto

Demensiya*ning rivojlanishini sekinlashtirish uchun siz xushmuomalalikni rivojlantirishingiz, shakar isteʼmolini kamaytirishingiz, eshitish sogʻligʻingizni muntazam ravishda tekshirishingiz va texnologiyalardan samarali foydalanishni oʻrganishingiz kerak. Bu haqda Vestminster universiteti nevrologi, professor Ketrin Lavdey aytib oʻtdi.

Lavdayning fikricha, doʻstona aloqalarni saqlab qolish va ijtimoiy hayotda ishtirok etish stress va tashvish darajasini pasaytiradi, organizmdagi yalligʻlanish jarayonlarini zaiflashtiradi.

Xotirani mashq qilish ham muhim rol oʻynaydi: professor har kuni yotishdan oldin kun davomida sodir boʻlgan hamma narsani yozib olishni maslahat beradi. Ushbu uslub maʼlumotni birlashtirishning eng samarali usullaridan biridir. Texnologiyalardan foydalanish noqulay boʻlmasligi kerak — aksincha, telefon va navigatorlardagi eslatmalar xotirasi zaif odamlarning kundalik hayotini sezilarli darajada soddalashtirishi mumkin. Onlayn xaritalardan foydalanish imkoniyati qariyalarga mustaqil va xotirjam boʻlishga yordam beradi, geolokatsiya funksiyasi esa favqulodda vaziyatda qarindoshlariga yordam boʻlishi mumkin.

Kognitiv salomatlikni qoʻllab-quvvatlashning yana bir usuli — oʻtmish haqida gapirish. Professor taʼkidlaganidek, Alsgeymer kasalligi bilan ogʻrigan bemorlar koʻpincha bolalikdagi voqealarni yaxshi eslaydilar va nostaljik suhbatlar, masalan, sevimli musiqa yoki maktab yillari haqida, ularga oʻzlik hissini saqlab qolishga yordam beradi.

Shifokor, shuningdek, jismoniy faollik va sogʻlom ovqatlanish muhimligini eslatdi. Uning soʻzlariga koʻra, hatto oddiy yurish ham foydalidir — fazoviy navigatsiya miyaning xotira uchun masʼul boʻlgan hududlarini ragʻbatlantiradi.

“Ratsiondagi shirinliklarning koʻpligi tanadagi yalligʻlanish darajasini oshirishi va miya faoliyatiga salbiy taʼsir koʻrsatadigan glyukoza koʻtarilishini qoʻzgʻatishi mumkin. Shuningdek, uxlash tartibini saqlash juda muhim, chunki uning etishmasligi ham, ortiqcha boʻlishi demensiyani rivojlanish xavfini oshiradi”, — deydi nevrolog.

Ekspert 60 yoshdan keyin eshitish va koʻrish qobiliyatini muntazam ravishda tekshirish kerakligini eslatmoqda. Buni kamida ikki yilda bir marta amalga oshirish zarur. Tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, eshitish qobiliyatini oʻz vaqtida davolash demensiya rivojlanishini kechiktirishi mumkin.

*Demensiya — bu kognitiv funksiyalarning, yaʼni fikrlash, xotira va mulohaza yuritishning kundalik hayot va faoliyatga xalaqit beradigan darajada buzilishidir. Demensiya bilan ogʻrigan baʼzi odamlar oʻz his-tuygʻularini nazorat qila olmaydilar.