Samarqand viloyat A.Pushkin nomidagi axborot-kutubxona markazida Buyuk maʼrifatparvar Mahmudxoʻja Behbudiy tavalludining 145-yilligi munosabati bilan chop etilgan “Zarafshon”ning Behbudiysi», shoir va jurnalist Surʼat Oripovga bagʻishlangan “Shoir yuragi” hamda jurnalist, serqirra ijodkor Erkin Azamatovga atalgan “Yurak gavhari”, “Samarqand mushoirasi” yoshlar bayozi kitoblarining taqdimoti va adabiy uchrashuv boʻlib oʻtdi.

Tadbir viloyat hokimligi, viloyat axborot va ommaviy kommunikatsiyalar boshqarmasi, Oʻzbekiston Jurnalistlari ijodiy uyushmasi hamda Oʻzbekiston Yozuvchilar uyushmasi viloyat boʻlimlari, “Zarafshon” va «Samarkandskiy vestnik» gazetalari tahririyati hamkorligida tashkil etildi.

Yangi kitoblar taqdimoti va adabiy uchrashuv davomida ishtirokchilar Behbudiyning hayot yoʻli va uning boy adabiy merosi hamda shoir va jurnalist Surʼat Oripov va serqirra ijodkor Erkin Azamatovlar bilan birga ishlagan, ular bilan zamondosh shoir va yozuvchi, jurnalistlar ularning ijodi haqida soʻz yuritdilar.

“Zarafshon”ning Behbudiysi» kitobi Buyuk maʼrifatparvar, zamonasining taniqli arbobi, jadidchilik harakatining yetakchilaridan biri Mahmudxoʻja Behbudiy tavalludining 145-yilligi munosabati bilan chop etildi. Kitobda turli yillarda aynan allomaning oʻzi taʼsis etgan “Zarafshon” (turli davrda turlicha nomlangan) gazetasida uning shonli hayot yoʻli haqida bosilgan maqolalar oʻrin olgan. Shuningdek, uning turli yillarda maktab, madrasa, millat, maʼnaviyat, til haqida yozgan xalqchil qoralamalari «Behbudiy deydiki...” sarlavhasi ostida berilgan.

Kitobni oʻqigan kishi Mahmudxoʻja Behbudiyning Markaziy Osiyodagi jadidchilik harakatidagi oʻrni, Turkiston ziyolilari, xorijdagi bunday harakat faollari bilan mustahkam aloqa oʻrnatgani, tom maʼnoda millat jonkuyari ekani, oʻquvchilar uchun alifbo va boshqa koʻplab darsliklar yozib, chop ettirgani, geograf sifatidagi izlanishlari va Samarqandda milliy matbuotimiz tamal toshini qoʻygani haqidagi nodir maʼlumotlarga ega boʻladi. Kitob buyuk maʼrifatparvar Mahmudxoʻja Behbudiy ilmiy-maʼnaviy, ijodiy merosini oʻrganish va targʻib etishda tadqiqotchilarga zarur manba, kitobxonlarga manzur asar boʻlib qoladi.

“Shoir yuragi” sheʼrlar, tarjimalar va xotiralar kitobi oʻtgan asrning 70 yillarida Samarqand adabiy muhiti, xususan, vohaning nazm maydoni peshqadamlaridan boʻlgan shoir va jurnalist Surʼat Oripovning sher, gʻazal va tarjimalari oʻrin olgan.

1936-yilda Oqdaryo tumanida tugʻilgan Surʼat Oripov uzoq yillar “Lenin yoʻli” (hozirgi “Zarafshon”) gazetasi tahririyatida ishladi. Shoirda ilhomiy joʻshqinlikdan tashqari tirishqoqlik, mehnatsevarlik, kamtarlik kabi ajoyib fazilatlar mujassam edi. Garchi davralarda shodu xurram oʻtirsa-da, uning yuragida, koʻzlarida hamisha allaqanday sehrli mung, dard, hasrat boʻlardi. U ana shu tuygʻularni sheʼrlariga, ijod namunalariga tushirar, hayotni bevosita obrazli tasvirlashga, hayotdan olingan tipik voqealarni original tarzda ifodalashga intilardi. Eng muhimi, u voqea va faktlarni bayon etish yoʻlidan emas, aksincha mushohada qilish, hayotiy tasvir yaratish yoʻlidan borishga harakat qilardi. Ming afsuski, ustoz oʻz ijod namunalarini toʻplab, hammasini toʻla nashr qilishga ulgura olmadi. Undan faqat Rauf Parfi bilan hamkorlikda chiqargan “Subhidam” toʻplamigina yodgor qoldi, xolos. Surʼat Oripovning vafotidan keyin “Tovushlar va ranglar” deb nomlangan sheʼriy toʻplami bosildi. Yana koʻplab sheʼrlari, ming afsuski, ijodkorning stoli ustida qolib ketdi. Biroq, bu sheʼrlar hali-hanuz oʻz qadr-qimmatini yoʻqotmay kelmoqda.

“Yurak gavhari” kitobida samarqandlik qalamkash – matbuotda uzoq yillar faoliyat koʻrsatgan fidoyi jurnalist, serqirra ijodkor Erkin Azamatovning oʻziga xos ijod yoʻli aks etgan. Ijodkor viloyat mahalliy nashrlarida xizmat qilish bilan birga oʻzidan nasr va nazmda koʻplab ijod namunalarini qoldirgan. Ushbu toʻplamda ham uning qator sheʼrlari, hikoya va tarjimalari oʻrin olgan. Shuningdek, uning bilan zamondosh, safdosh boʻlgan insonlarning hamda farzandlarining u haqida xotiralari joy olgan.

“Samarqand mushoirasi” yoshlar bayozi viloyat hokimi tashabbusi bilan chop etildi. Toʻplamda yangi Oʻzbekistonning yangicha dunyoqarashli bunyodkorlari, maqsadu marralarni baland olayotgan samarqandlik yosh qalamkashlarning sheʼrlari oʻrin olgan. Ushbu bayoz samarqandlik yosh ijodkorlarning iqtidor va mahoratini, vohada shakllangan adabiy anʼanalarga sadoqatini, eng muhimi, Samarqandda “Ustoz va shogird maktabi” davom etayotganini namoyish qiladi.

Kitobni qoʻlga olgan kishi qadimiy va hamisha navqiron maskandagi hayot zavqi, soʻz lazzatidan bahra olib, adabiyot qasrining eshigini qoqayotgan Samarqand yoshlarining mushoirasidan bahra oladi.

Adabiy uchrashuv doirasida ishtirokchilar va A.Pushkin nomidagi viloyat axborot-kutubxona markaziga “Sharq yulduzi” jurnalining samarqandlik ijodkorlarga bagʻishlangan soni sovgʻa qilindi.

Abdulaziz Yoʻldoshev
(Xalq soʻzi)