Shu yilning 5-iyul kuni britaniyalik siyosatchi Rishi Sunak parlament saylovlarida Leyboristlar partiyasi gʻalaba qozonganidan soʻng Konservativ partiya yetakchiligi va mamlakat bosh vaziri lavozimini tark etishini maʼlum qildi. Shu tariqa Buyuk Britaniya bosh vaziri lavozimini Kir Rodni Starmer egalladi. Xoʻsh, Kir Starmer kim, u qanday qarashlarga ega?

Bolalik va taʼlim

Kir Starmer 1962-yil 2-sentyabrda Londonda tugʻilgan. Unga Buyuk Britaniya Leyboristlar partiyasining birinchi rahbari Kir Xardi sharafiga ism qoʻyilgan. Kirning otasi mexanik, onasi hamshira boʻlib ishlagan. Starmerning ikkita singlisi va ukasi bor. Boʻlajak siyosatchi bolaligini Surreydagi Okted shahrida oʻtkazgan, u yerda maktabda musiqadan taʼlim olgan.

Kir Starmer 1985-yilda Lids universitetini huquq bakalavri bilan tamomlagan, keyin Oksford universiteti qoshidagi Sent-Edmund Xoll kollejida fuqarolik huquqi boʻyicha tahsil olgan. Shu bilan birga, 1980-1990-yillarda u sotsialistik jurnallar uchun maqolalar yozgan.

Yuridik martaba

1987-yilda Starmer advokatlik faoliyatini boshlagan. Bu Britaniya va Millatlar Hamdoʻstligida sudda mijozlarni himoya qilishga ixtisoslashgan advokatlarning alohida toifasi. Kir Starmer birinchi navbatda inson huquqlari masalalariga eʼtibor qaratdi. Keyin u Shimoliy Irlandiya Politsiya kengashida inson huquqlari boʻyicha maslahatchi boʻlib ishlagan va 2002-yilda Qirollik advokati martabasini olgan.

2008-yildan 2013-yilgacha Kir Starmer Qirollik prokuratura xizmatini boshqargan. 2014-yilda u Buyuk Britaniya ritsarlik ordeni — Bani ordeniga sazovor boʻldi. Bu mamlakatda sharaf tizimidagi toʻrtinchi eng yuqori mukofot hisoblanadi.

“Bu mening hayotimdagi eng gʻururli kunlardan biri boʻlib, ota-onamni Bukingem saroyiga men bilan birga [ritsarlik unvoni]ni olish uchun taklif qilishdi. Hatto ular oilamizning itini ham olib kelishdi!”, deya eslaydi oʻsha kunlarni Starmer.

Siyosiy martaba

Kir Starmer oʻsmirligidan Leyboristlarni qoʻllab-quvvatlagan. U 2015-yilda leyboristlar aʼzosi sifatida Jamoatlar palatasiga saylangan va oʻsha yili migratsiya vaziri Jeremi Korbinning kabinetiga qoʻshilgan. Biroq, 2016-yilda Starmer Korbinning siyosiy yoʻnalishiga rozi emasligini aytib, bu lavozimni tark etdi.

Shunga qaramay, oʻsha yilning oktyabr oyida Kir Starmer Leyboristlar partiyasining hukumatda Buyuk Britaniyaning Yevropa Ittifoqidan chiqishi (“Brexit” deb ataladigan) boʻyicha strategiyasi kotibi lavozimini egalladi. Siyosatchining oʻzi mamlakatni Yevropa Ittifoqidan chiqishiga qarshi boʻlgan.

2020-yilda Kir Starmer Leyboristlar partiyasi yetakchisi etib saylandi va bu lavozimda u oʻta soʻl Jeremi Korbin oʻrnini egalladi hamda partiya siyosatini markazga nisbatan muvozanatlashtirdi.

Oʻzining rasmiy shiorlarida Kir Starmer Buyuk Britaniyaning iqtisodiy farovonligiga eʼtibor qaratadi. Xususan, mehnatkashlar ahvolini yaxshilashga vaʼda beradi.

“Mehnatchilar ortda qoladigan emas, oldinga intiladigan Buyuk Britaniyani quradi. Iqtisodiyot ishonchli va mashaqqatli mehnatni mukofotlaydigan joy. Muvaffaqiyatga erishish uchun ketishingiz shart emas”, deydi u.

Hokimiyatga koʻtarilish

2024-yil 4-iyuldagi saylovlardan soʻng Starmer boshchiligidagi Leyboristlar partiyasi parlamentdagi koʻpchilik oʻrinlarni qoʻlga kiritdi va 14 yil ichida birinchi marta hokimiyat tepasiga keldi. Anʼanaga koʻra, gʻalaba qozongan partiya rahbari yangi Vazirlar Mahkamasini shakllantirishi kerak.

5-iyul kuni Starmer qirol Charlz IIIdan hukumat tuzish mandatini olgan holda rasman bosh vazir lavozimini egalladi.

Qarashlari

Ichki siyosat

“Hozir Britaniyada hech narsa ishlamayotganga oʻxshaydi”, deydi Starmer oʻzining rasmiy veb-saytida aʼzolarni Leyboristlar partiyasiga qoʻshilishga chaqirib.

TASSning ushbu mamlakatdagi vakolatxonasi rahbari Ilya Dmitryachevning yozishicha, soʻnggi yillarda mamlakatda bir qator muammolar toʻplanib qolgan. U bunga Milliy sogʻliqni saqlash xizmatining yomon ishlashi, 51 milliard funt sterling byudjet taqchilligi, Angliya bankining yuqori stavkalari (2024-yil iyulida 5,25 foiz, oxirgi marta 2007-yilda bu darajaga yetgan) va noqonuniy migratsiyaning oʻsishini kabilar misol sifatida tilga olgan.

Saylovlar oldidan leyboristlar mamlakatda uy-joy muammosini hal qilish, temir yoʻllar, pochta boʻlimlari va suv taʼminoti kompaniyalarini milliylashtirishga qaratilgan chora-tadbirlarni vaʼda qildi. Shuningdek, ular sogʻliqni saqlash tizimi, adliya tizimidagi islohotlar va muhojirlar sonining qisqarishini eʼlon qildi. Bundan tashqari, Kir Starmer 7,3 milliard funt sterlinglik milliy boylik fondini yaratmoqchi, xususiy maktablarga soliq va energetika kompaniyalaridan yigʻimlar joriy qilmoqchi, bu esa yashil energiyaga oʻtishni ragʻbatlantirishi kerak.

Kir Starmer oʻz hukumatining birinchi qadamlari doirasida 6500 nafar oʻqituvchini yollashni rejalashtirmoqda. Bundan tashqari, iyun oyida Leyboristlar davlat energetika kompaniyasini yaratish va Shimoliy dengizdagi neft va gaz konlarini oʻzlashtirish uchun litsenziyalar berishni toʻxtatib turishni taklif qildi.

Tashqi siyosat

Saylovda leyboristlar Yevropa Ittifoqi bilan munosabatlarni tiklashni vaʼda qildi va Londonning Yevropadagi asosiy ittifoqchilari, jumladan Germaniya va Fransiya bilan hamkorlikni kuchaytirishga eʼtibor qaratishga urgʻu berdi. Bundan tashqari, partiya Yevropa va dunyoda xavfsizlik kafolati sifatida NATOga sodiqligini bildirdi, shuningdek, Ukrainani harbiy, moliyaviy va siyosiy qoʻllab-quvvatlashga vaʼda berdi va Kiyevga NATO yoʻlida yordam berishni xohlashini bildirdi.

Leyboristlar AQSHni ajralmas ittifoqchilar, deb atadi va Vashington bilan umumiy qadriyatlar va manfaatlar asosida hamkorlik qilish niyatida ekanini aytdi.

Yaqin Sharqdagi vaziyatga kelsak, Leyboristlar partiyasi Gʻazoda oʻt ochishni toʻxtatish, xalqaro qonunlarga rioya qilish va garovga olinganlarni ozod qilishni talab qilmoqda.

2024-yilning may oyida Kir Starmer hatto hokimiyat tepasiga kelsa, Falastin davlatini tan olishga tayyorligini ham aytgandi. Bundan tashqari, bundan oldin u partiyada antisemitizmga qarshi faol kurashgan, shuning uchun koʻplab yahudiy tarafdorlari undan yuz oʻgirishgan. 2023-yilda Starmer Isroil armiyasining HAMASga qarshi hujumini va Gʻazo sektorida elektr va suvni toʻxtatishni qoʻllab-quvvatlagan edi. Toʻgʻri, shundan soʻng anʼanaviy leyboristlar partiyasini qoʻllab-quvvatlovchi Buyuk Britaniya musulmon jamoasi partiya yetakchisini tanqid qildi va u oʻz ritorikasini oʻzgartirdi.

Shaxsiy hayot

Starmer 2007-yilda 2000-yillarda tanishgan Viktoriya Aleksandr bilan turmush qurgan. Ularning oilasida bir oʻgʻil va qizi bor. Starmerlar oilasi Londonning Kamden tumanida qiymati 1,75 million funt sterlinglik uyda yashaydi. Yuridik amaliyotni tark etgach, Viktoriya farzandlari oʻqiydigan maktab direktori boʻlib ishladi, keyin esa sogʻliqni saqlash tizimida mehnat xavfsizligi masalalari bilan shugʻullandi.