Маълумотларга қараганда, дунёда миллий кинематографияси давлат томонидан молиялаштирилмайдиган учта мамлакат бор экан. Улар АҚШ, Ҳиндистон ва Нигерия. Қолган барча давлатларда ушбу соҳа давлат томонидан қўллаб-қувватланади. Жумладан, Ўзбекистонда ҳам.

Мамлакатимизда кинофильмларнинг илк намойиши 1897 йил Тошкентда бўлиб ўтган. 1910 йилда биринчи ўзбек оператори Худойберган Девонов эса қўлида камера кўтариб, минтақамизда биринчи бўлиб илк кадрларни суратга олгани маълум. Шу боис, Ўзбекистон Марказий Осиёда кинонинг ватани ҳисобланади.

Собиқ иттифоқ даврида ҳам ўзбек кино санъати доимо энг юқори ўринларни эгаллаб келган. Аммо мустақиллик йилларда ушбу соҳа давлат эътиборидан узоқлашди. Хусусий студиялар кўпайди. Улар томонидан эса фақат енгил-елпи, маиший мавзуларда тижорат фильмлари яратилди. Қолаверса, экранларимизни хориж телесериаллари эгаллади.

Давлатимиз раҳбари Олий Мажлисга йўллаган Мурожаатномасида кинематография соҳасида бадиий жиҳатдан етук асарлар яратиш, замонавий киноиндустрияни ривожлантириш, жумладан, янги кинотеатрлар қуриш лозимлигини алоҳида таъкидлаган эдилар ва соҳа ривожига катта маблағ йўналтирилганди. Жумладан, «Ўзбекфильм»даги барча павильонлар таъмирланиб, янги картиналар суратга олиш учун шароит яхшиланди, замонавий техникалар билан жиҳозланди.

2020 йилнинг ноябрида «Ўзбекфильм» киностудиясида амалга оширилган ишлар билан танишган давлатимиз раҳбари киноижодкорлар билан очиқ мулоқот ўтказгандилар. Ўзбек томошабини фақат чет эл телесериаллари таъсирига тушиб қолмаслиги, аксинча, тарихимиз, санъатимиз, адабиётимиз, қадриятларимизни яхши билиши, шу руҳда тарбия топиши кераклигини, кино — тарбиянинг замини эканини таъкидлаган эдилар.

Президентимиз томонидан яқинда «Кино санъати ва саноатини янги босқичга олиб чиқиш, соҳани давлат томонидан қўллаб-қувватлаш тизимини янада такомиллаштириш тўғрисида»ги Фармон ҳамда унга мувофиқ қабул қилинган «Кинематография соҳасида давлат бошқаруви тизимини такомиллаштириш ҳамда соҳа вакилларининг ижодий фаолияти учун муносиб шароит яратиш тўғрисида»ги қарор соҳа ривожига ташланган навбатдаги муҳим қадамлар бўлди.

Ушбу ҳужжатларда миллий кино санъатини ривожлантиришга қаратилган ислоҳотларни тизимли давом эттириш, жумладан, тарбия соҳасидаги роли билан бир қаторда унинг бозор тамойилларига асосланган ҳолда давлат томонидан қўллаб-қувватлаш, чет эл компанияларини жалб этиш орқали фильмлар яратиш, соҳани иқтисодиётнинг алоҳида тармоғи сифатида ривожлантириш, замонавий ва юқори технологик моддий-техник базага эга инфратузилмасини яратиш, кадрлар тайёрлаш, рағбатлантириш, муаллифлик ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича устувор вазифалар белгиланди.

Шу ўринда, Ўзбекистон «Миллий тикланиш» демократик партиясининг 2020-2024 йилларга мўлжаллаган Сайловолди дастурида кинонинг халқимиз миллий урф-одат, анъана ва қадриятларини сақлаш ва бойитиш, дунёга танитиш, ёшларни турли ёт ғоялар таъсиридан ҳимоя қилишдаги аҳамияти эътиборга олиниб, бу соҳа ривожи билан боғлиқ бир қатор вазифалар белгиланганини таъкидлаш жоиз. Шу маънода, ушбу ҳужжатлар ижроси депутатларга ҳам катта масъулият юклайди.

Даврон АРИПОВ,
Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутати,
«Миллий тикланиш» демократик партияси фракцияси аъзоси