БМТ Ғазо ва Ғарбий Соҳилда иқтисодий вайронагарчилик ҳақида огоҳлантирди

БМТ ҳисоботига кўра, Исроил уруш бошлаганидан бери Ғазодаги корхоналарнинг 80 фоизи зарар кўрган ёки вайрон бўлган. Исроилнинг Ғазога қарши уруши Фаластин анклавининг иқтисодини вайрон қилиб, уни 2022 йилги ҳажмининг олтидан бир қисмига қисқартирди, шу билан бирга босиб олинган Ғарбий Соҳилда ҳам сезиларли пасайиш юз берди.

«Ишлаб чиқариш жараёнлари бузилди, даромад манбалари йўқолди, қашшоқлик кучайди ва кенгайди, маҳаллалар, шаҳарлар вайрон бўлди», — дейилади пайшанба куни БМТ Савдо ва тараққиёт агентлиги томонидан эълон қилинган ҳисоботда. Ҳудудни қайта қуриш учун қанча маблағ кетиши номаълумлигича қолмоқда. Аммо Ғазони 2023 йил октябрдаги ҳолатига қайтариш учун ўнлаб йиллар керак бўлади.

Ташкилот 2024 йил бошида Ғазо қишлоқ хўжалиги активларининг 96 фоизи, жумладан, фермер хўжаликлари, боғлар, суғориш тизимлари, машиналар ва омборхоналар йўқ қилинганлигини маълум қилди.

Бу озиқ-овқат ишлаб чиқариш қувватини заифлаштирди ва қамалда қолган Фаластин ҳудудида овқатланиш учун етарли овқатга эга бўлмаган одамлар сонини ёмонлаштирди.

Ҳисоботда айтилишича, 2023 йилнинг сўнгги чорагида Ғазонинг ялпи ички маҳсулоти (ЯИМ) 81 фоизга камайди, бу бутун йил давомида 22 фоиз қисқаришга олиб келди.

Ғарбий соҳилдаги зўравонликларнинг кучайиши у ерда ҳам хавотирли иқтисодий пасайишни келтириб чиқарган. Ҳудудда ялпи ички маҳсулот 2023 йилнинг охирги чорагида 19 фоизга қисқарган.

Фаластин Соғлиқни сақлаш вазирлиги маълумотларига кўра, 7 октябрдан бери Исроил аскарлари ва кўчманчилар Ғарбий Соҳилда камида 662 фаластинликни ўлдирган.

Исроил расмийларининг билдиришича, айни даврда Фаластин ҳужумларида камида 24 нафар исроиллик, жумладан хавфсизлик кучлари ходимлари ҳалок бўлган.

Пайшанба кунги ҳисоботда айтилишича, аҳоли пунктларини кенгайтириш, ерларни мусодара қилиш, Фаластин тузилмаларини бузиш ва кўчманчилар зўравонлигининг кучайиши каби омиллар Ғарбий Соҳил аҳолисининг кўчирилиши олиб келган ва иқтисодий фаолиятга жиддий таъсир кўрсатган.

7 октябрдан бери Фаластин ҳудудидаги меҳнат бозори шароити ҳам кескин ёмонлашди. Ҳисобот шуни кўрсатдики, Ғарбий Соҳилдаги корхоналарнинг 96 фоизи фаолликни пасайтирган ва 42 фоиздан ортиғи ишчи кучини қисқартирган.

Умуман олганда 306 мингта иш ўрни йўқолди, бу Ғарбий Соҳилдаги ишсизлик даражасини Исроил Ғазога қарши уруш бошлашидан олдин деярли 13 фоиздан 32 фоизга кўтарди. Шунингдек, Ғазодаги ишсизлик 2023 йилнинг охирги чорагидаги 46 фоиздан 79 фоизга етган.

Путин Украина узоқ масофали қуроллардан фойдаланиш НАТОни Россия билан урушга олиб келишидан огоҳлантирди

Украина раҳбари Владимир Зеленский иттифоқчиларини Россия ичкарисига зарба бериш учун Ғарб томонидан етказиб берилган қуролларга қўйилган чекловларни олиб ташлашга чақирди.

Президент Владимир Путин агар Ғарб давлатлари Украинага Россия ичкарисида зарба бериш учун узоқ масофага мўлжалланган қуроллардан фойдаланишга рухсат берса, бу НАТО унинг мамлакати билан уруш ҳолатида бўлишини билдиришидан огоҳлантирди.

«Бу можаронинг моҳиятини сезиларли даражада ўзгартиради. Бу НАТО давлатлари, АҚШ ва Европа давлатлари Россия билан уришаётганини англатади. Биз шундан келиб чиқиб тегишли қарорлар чиқарамиз», — деган Путин пайшанба куни Россия давлат телеканалига.

Путиннинг изоҳлари жума куни Вашингтонда Буюк Британия бош вазири Кей Стармер ва АҚШ президенти Жо Байден ўртасида бўлиб ўтадиган учрашув олдидан айтилган бўлиб, улар Украинага Россия ичидаги нишонларга зарба бериш ҳуқуқини бериш масаласини муҳокама қилишлари керак эди.

«Бу можарони Россия бошлади. Россия Украинага ноқонуний бостириб кирди. Россия бу можарони дарҳол тугатиши мумкин. Украина ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқига эга», — деб ёзган Британия матбуоти Стармернинг АҚШга кетишдан олдин айтган гапларини.

Бу, эҳтимол, АҚШ ва Британия дипломатларининг Байден лавозимини тарк этишидан олдин ва ноябрь ойида бўлиб ўтадиган АҚШ президентлик сайловлари олдидан сўнгги учрашуви бўлиши мумкин.

АҚШ Давлат котиби Энтони Блинкен ва Буюк Британия Ташқи ишлар вазири Девид Лемми бир неча кун олдин Киевга ташриф буюрган эди. Бу камдан-кам бўладиган ташрифдир ва улар қўшимча ёрдам сифатида 1,5 миллиард долларни эълон қилишди.

Байден ўзини ҳимоя қилиш мақсадида Украинага АҚШ томонидан берилган ракеталарни Россия чегарасидан ўтишга рухсат берди, бироқ улар ўқ узилиши мумкин бўлган масофани чеклаб қўйган.

Украинанинг асосий илтимосларидан бири АҚШда ишлаб чиқарилган Армия Тактик Ракета тизимлари (ATACMS) билан зарба беришдир.

Жума куни Украина билан чегарадош бўлган НАТО аъзоси Польша бош вазири Доналд Туск Путиннинг таҳдидларидан хавотирланмаслигини айтди.

«Украинадаги ва Украина—Россия фронтидаги барча воқеаларга жиддий ёндашиш керак, аммо мен президент Путиннинг сўнгги баёнотларига ортиқча аҳамият бермайман», — деди Туск матбуот анжуманида.

Полша ташқи ишлар вазири Радовслав Сикорски аввалроқ «Киевга ўзини ҳимоя қилиш учун Ғарб қуролларидан фойдаланишга рухсат берилиши керак, чунки Россия тинч аҳоли нишонларига ҳужум қилиб, уруш жиноятларини содир этмоқда», — деган эди.

Россия кучлари Украина шарқидаги Донецк вилоятидаги жанг майдонида босимни кучайтирди ва мамлакат бўйлаб ҳаво ҳужумларини кучайтирди.

Украина 6 август куни кутилмаган трансчегаравий босқинидан сўнг Россия ғарбидаги Курск вилоятида ҳужумларни давом эттираётган эди, бироқ Зеленский пайшанба куни Москва қўшинлари қарши ҳужумга ўтаётганини тасдиқлади.

Дональд Трамп Камала Ҳаррис билан дебатга чиқмаслигини айтди

«Боксчи рингда мағлуб бўлганида, у дарҳол «Мен реванш жангини хоҳлайман» дейди. Сўровлар шуни яққол кўрсатмоқдаки, мен номзод ўртоқ Камала Ҳаррисга қарши баҳсда ғалаба қозондим ва у дарҳол янги дебат талаб қилди. Учинчи баҳс бўлмайди!», — деб ёзди Трамп ижтимоий тармоқда.

Июнь ойида Трамп АҚШнинг амалдаги президенти Жо Байденга қарши дебат ўтказди. Байден дебатда мағлуб бўлди ва президентлик пойгасидан чиқди. Унинг ўрнига вице-президент Камала Ҳаррис Демократик партиядан номзод бўлди.

Маълумот учун, Трамп ва Ҳарриснинг дастлабки дебати 10 сентябрь куни ABC телеканалида жонли эфирда бўлиб ўтган эди. Уларни 67 миллиондан ортиқ киши томоша қилган.

Россияники деб қаралган кема таъмирталаб ҳолга келди

Норвегиядаги НАТО ҳарбий базаси яқинида Россиядан 20 минг тонна аммиакли селитра олиб кетаётган Малта байроғи остидаги юк кемаси аниқланди.

Маълум бўлишича, «Рубй» деб номланган кема хавфли юкни 22 август куни олиб, Канар ороллари томон йўл олган. Шунга қарамасдан, у 3 сентябрь куни Норвегиянинг Тромсо шаҳрида бўрон пайтида шикастланганидан кейин таъмирлаш учун тўхтаган.

Тромсо ҳукумати аммиакли селитранинг портловчи хусусияти туфайли яқин атрофдаги аҳоли хавфсизлигидан хавотирда. «Рубй» 2020 йилда Байрутда портлаган ва оммавий қирғинга сабаб бўлганидан етти баробар кўп аммиакли селитрани олиб юрган. Норвегия полицияси кемага портни тарк этишни талаб қилган, чунки гавжум ҳудудда таъмирлаш ишлари жуда хавфли деб топилган.

4 сентябрь куни Тромсодан чиқиб кетгач, «Рубй» Норвегия ҳарбий базаси жойлашган Андес ҳудуди яқинида кузатилган. Норвегия ва НАТО мудофаасида муҳим роль ўйнайдиган базага кеманинг яқинлиги ҳақида хавотирлар бор. Айни пайтда, кема таъмирлаш учун Литвага боришга рухсат сўраган.

Литва ҳукумати «Рубй»нинг Клайпеда портига кириш илтимосини рад этди. Расмийлар шикастланган кема ва унинг портловчи юки юзага келиши мумкин бўлган хавфдан хавотир билдирди.

Украинада давом этаётган можаро туфайли Россия ва НАТО ўртасидаги кескинлик юқорилигича сақланмоқда. Норвегия мудофаа вазири Андойя ҳарбий базасининг миллий хавфсизлик ва НАТО мудофааси учун стратегик аҳамиятидан келиб чиқиб, де-факто Россияникилиги тахмин қилинган кеманинг мамлакат ҳудудига сузиб келишини хушламаслигини билдирган.