Фото: AP

АҚШ президенти Дональд Трамп мамлакатни Украинадаги можародан олиб чиқиш ниятида эканини маълум қилди.

«Бу Байденнинг уруши, меники эмас. Мен бизни ундан олиб чиқиш учун келдим», — деган у журналистларга.

Сиёсатчининг сўзларига кўра, АҚШ маъмурияти бунга эришиш учун қаттиқ ҳаракат қилмоқда. Оқ уй раҳбарининг ўзи эса Украина атрофидаги вазиятнинг ечимига умид қилмоқда.

«Мен кўплаб урушларни тўхтатдим. Бу мен тўхтатишга уринаётган урушлардан бири», — дейди Трамп.

Бугун, 6 август куни АҚШ президентининг махсус вакили Стив Уиткофф Москвага учиб келди. Бу дипломатнинг шу йилнинг бошидан бери Россияга бешинчи ташрифи ҳисобланади. Бундан олдин у 25 апрель куни Москвага келганди ва Россия президенти Владимир Путин билан учрашган эди.

Оммавий ахборот воситаларининг ёзишича, ташрифи чоғида Уиткофф Путинни Украинада ўт очишни тўхтатишга кўндиришга ҳаракат қилади.

Шу йилнинг 14 июль куни Трамп Москвага Киев билан тинчлик келишувини талаб қилиб, 50 кунлик ультиматум қўйганди. Кейин эса бу муддатни 10-12 кунгача қисқартиришини маълум қилди.

«Кутишдан маъно йўқ. Биз бу борада ҳеч қандай тараққиётни кўрмаяпмиз», — дея изоҳ берган ўшанда Оқ уй раҳбари ўз қарорига.

Агар талаблар бажарилмаса, АҚШ Россиядан импорт қилинадиган товарларга 100 фоизлик божлар, шунингдек, ундан нефть, газ ва бошқа энергия ресурсларини сотиб олувчи давлатларга иккиламчи божлар жорий этиш билан таҳдид қилган.

АҚШда Украинадаги можарога барҳам беришнинг тўртта варианти айтилди. Бу урушга барҳам берадими?

Украина можароси Грузия сценарийси билан якунланиши эҳтимоли кўпроқ. Бу тахминни АҚШ Мудофаа вазири ўринбосарининг собиқ ёрдамчиси Стивен Брайан айтиб ўтди.

Унинг тушунтиришича, бундай сценарий хорижий қўшинларнинг мавжудлигини ва хавфсизлик кафолатларини, жумладан, молиявий кафолатларни тақдим этишни истисно қилади. Шу билан бирга, у, эҳтимол, мамлакатни қайта тиклаш учун ёрдам пакетини ўз ичига олиши мумкин, лекин бу музлатилган Россия активлари ҳисоби амалга оширилмайди. Украинанинг НАТО ва Европа Иттифоқига интеграцияси ҳам бундан мустасно.

«Бу эса, ўз навбатида, бир кун келиб Украинани Россия орбитасига қайтишга олиб боради», — дейди у.

Қўшича қилинишича, Грузия вариантини амалга ошириш учун ҳудудлар, чегаралар, савдо ва тегишли масалалар бўйича қатъий келишувлар, шунингдек, ҳар икки асосий томон ўртасидаги ишончни мустаҳкамлашга қаратилган санкцияларни бекор қилиш ва бошқа чоралар талаб этилади.

Умуман олганда, Брайан бу можарони тугатишнинг тўртта мумкин бўлган сценарийси ҳақида гапирди. Булар Грузия сценарийсидан ташқари, Жанубий Корея, Исроил ёки Беларусь сценарийларидир.

Жанубий Корея сценарийси қўлланса Киев Россия олган ҳудудларни қайтариб олмайди. Шу билан бирга, у АҚШ хавфсизлик кафолатлари билан қўллаб-қувватланган Европа ҳарбий кучларининг мавжудлигини тахмин қилади. Бу ҳолда Украина ўз ҳудудининг 80 фоизини сақлаб қолади. Шу билан бирга, Россиянинг 300 миллиард доллар миқдоридаги музлатилган активлари мамлакатни тиклаш учун ишлатилади. Аммо бу вариантни Россия қабул қилиш эҳтимоли жуда паст.

Исроил сценарийси Украина ҳудудида қўшинларнинг мавжудлигини ҳам назарда тутади. Можаронинг ҳар икки томони уни қабул қилиш эҳтимоли тахминан 20 фоизни ташкил қилади. Бундай сценарий Россияга ҳеч нарса бермайди ва Украинага доим уруш хавфи олдида қолади. Агар санкциялар юмшатилса, Россия президенти Владимир Путин бунга рози бўлиши мумкинлиги тахмин қилинмоқда. Ушбу сценарий Украинага ҳақиқий кафолатларсиз, жумладан қурол-яроғ таъминоти кафолатлари, молиявий ёрдам ва Европа иқтисодиётига маълум интеграциялашувисиз фойда келтирмайди.

Беларусь сценарийси, ўз навбатида, тақдим этилганларнинг энг ёмони, дейилмоқда. Бу ҳолатда АҚШ Украинага ёрдам беришдан бош тортади ва Европа буни ўзи таъминлай олмайди. Шу билан бирга, Россия Украинанинг «тўлиқ таслим бўлишига» интилади.

АҚШнинг энг йирик банки «JP Morgan Chase» тадқиқотига асосланган мақолада айтилишича, Жанубий Корея ва Беларусь сценарийларининг қўлланилиш эҳтимоли 15 фоизни ташкил этган.

Россия эса можарони фақат керакли натижалар билан якунлашга интилмоқда.