Bizni muborak Ramazonga yuzlashtiradigan oy bu Shaʼbondir. Uning fazilatlari xususida juda koʻplab tarixiy dalillar keltirish mumkin. Ularning eng ishonchlisi Allohning kalomi va sevimli paygʻambarimiz sallolohu alayhi vasallamning muborak hadislaridir.

Biz hozir shu barakotli oyning 14-15-kunlarida turibmiz. Xudo xohlasa, yana 15 kundan soʻng siz bilan biz sogʻinib kutayotgan muborak Ramazon kirib keladilar. Fazilatli Rajab oyidan keyin kelib, Ramazonga yondosh boʻlgani uchun ham Shaʼbonning hikmati, sir-sinoati yuksakdir. Rasululloh sallolohu alayhi vasallam bu oyga oʻzgacha izzat-ikrom koʻrsatib: «Rajab Allohning oyi, Shaʼbon mening oyim, Ramazon butun ummatim oyidir», deganlar. Sababi, aynan Shaʼbonning 15-kuni hazrat paygʻambarimiz sallolohu alayhi vasallam koʻpdan buyon orzu qilib kelayotgan Islom tarixidagi buyuk voqealardan biri yuz bergan. Maʼlumki, Rasululloh sallolohu alayhi vasallam Makkada yashagan davrlarida qibla Baytul Maqdis tomonda edi. Shu bois, musulmonlar hozirgidek Makkaga emas, balki, Baytul Maqdisga yuzlanib ibodat qilishardi. Biroq, bu holatni sevimli paygʻambarimiz sallolohu alayhi vasallam koʻp ham xushlamasdilar va qiblani Makka shahrida, Allohning uyida boʻlishini xohlardilar. Muborak qalblaridagi bu istak tugʻyonga kelgan damlarda, toʻlin oydek nurli yuzlarini osmonga tikib, Robbisidan bu xususda qatʼiy buyruq kelishini kutardi. Bu bejizga emasdi. Rasululloh sallolohu alayhi vasallam Islom millati uchun eng afzal joy qibla boʻlishini istardilar. Chunki, Makkai Mukarrama Yer sharining qoq kindigi hisoblanardi. Buning ustiga, paygʻambarlar bobosi Ibrohim alayhissalom Allohning amri bilan Kaʼbani qurgan bu joy yer yuzidagi eng mukarram va muborak manzil edi. Hazrat Ibrohim alayhissalom Robbisining buyrugʻi bilan ayoli va farzandi Ismoil alayhissalomni bu joyda yolgʻiz qoldirarkan, Makkaning nonu suvi, ziroati, toshu tuprogʻiga baraka tilab duo qildilar. Xalilining duoga ochilgan qoʻli tushmasidanoq, bu soʻrovni Alloh Oʻz dargohida qabul etdi. Rasululloh sallolohu alayhi vasallam esa bu tabarruk joyni ummatning qiblasiga lozim koʻrilishini juda-juda istardi. Oʻz habibining biror bir orzusini javobsiz qoldirmagan Robbimiz bu istakni amalga oshirdi. Qurʼoni Karimning “Baqara” surasi 144-oyatida bunday deyiladi: «Goho yuzingizni osmonga tez-tez burilganini koʻramiz. Bas, albatta, seni oʻzing rozi boʻlgan qiblaga qaratamiz. Yuzingni Masjidul Harom tomon bur! Qayerda boʻlsangiz ham, yuzingizni u tomon buringiz. Albatta, kitob berilganlar uni Robbilaridan boʻlgan haq ekanini biladilar. Va Alloh ularning qilayotgan amallaridan gʻofil emasdir» (shayx Muhammad Sodiq, Muhammad Yusuf, “Tafsiri Hilol”).

Tarixiy manbalarda taʼkidlanishicha, hazrat Jabroil alayhissalom bu muqaddas oyatni aynan Shaʼbonning 15-kuni Allohning sevimli paygʻambariga yetkazganlar.

Rasululloh sallolohu alayhi vasallam Shaʼbon oyi kelsa, roʻzasini tutish bilan unga izzat koʻrsatardilar. Ul zotning bu oydagi roʻzador kunlari uzluksiz davom etardi.

Oisha raziyallohu anho aytadi:

«Nabiy sallollohu alayhi vasallam biron oyda shaʼbondagidan koʻp roʻza tutmas edilar» (Sahihul Buxoriy, 3-kitob).

Shaʼboning 14-kuni quyosh botgan paytidan 15-kuni shu vaqtgacha eng ulugʻ, fazilatli muddat hisoblanadi. Shu bois uning 14-,15- kunlari kechasini ibodatda, tasbehu zikrda, kunduzlarini roʻzador holatda oʻtkazmoq xayrlidir.

Ibn Mojaning hazrat Ali roziyallohu anhudan qilgan rivoyatida bunday satrlarni oʻqiymiz: «Qachon Shaʼbon yarmi kechasi boʻlsa, uning kechasini bedor oʻtkazinglar, kunduzining roʻzasini tutinglar. Chunki oʻshanda, Alloh quyosh botishi paytida dunyo osmoniga tushadi va: «Qani, istigʻfor aytuvchi bormi? Men unga rizq berurman. Qani baloga uchragan bormi? Men unga ofiyat berurman. Qani falonchi, qani pistonchi?», — deydi. Toki, tong otguncha shundoq boʻladi», — dedilar».

Bu kecha oʻlim farishtasi Azroil alayhissalom keyingi yil shaʼbongacha umr daftari yopiladigan insonlar roʻyxatini hozirlaydi. Allohning zikrida bedor boʻlganlarga, joynamoz uzra duoga qoʻl ochib turganlarga rizq ulashadi, soʻragani Allohdan beriladi.

Shaʼbonning yana bir fazilati bu oyda Rasululloh sallolohu alayhi vasallamga juda koʻp salovat aytishlikdir. Albatta Allohning sevimli paygʻambariga salovatu salom yuborishlik ummat uchun eng xayrli amallardan biridir. Bu haqida Qurʼoni Karimda muqaddas oyat mavjud.

«Albatta, Alloh va Uning farishtalari paygʻambarga salovat ayturlar. Ey iymon keltirganlar, siz ham unga salovat ayting va salom yuboring» («Ahzob» surasi, 56-oyat, shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf, “Tafsiri Hilol”).

Shaʼbon oyi oʻzining ana shunday goʻzalliklari bilan bizga yuzlanib turibdi. Uning fazilatlaridan bahramand boʻlish har kimning ixtiyorida. Gʻanimat fursatni boy berishlik umrni zoye ketkazish degan gap. Chunki kishining yaxshilikka erishishi doimo eʼzozlangan.

Shodiyor Mutaharov,
Oʻzbekiston xalqaro islom akademiyasi
mustaqil tadqiqotchisi