2023-yilning 13–17-noyabr kunlari “Silk Road Samarkand” kongress markazida BMT Konvensiyasi (CRIC-21) ijrosini koʻrib chiqish qoʻmitasining 21-sessiyasi boʻlib oʻtmoqda.

Tadbirda 196 mamlakat va Yevropa Ittifoqidan 500 ga yaqin delegatlar, fuqarolik jamiyati va ilmiy doiralar vakillari ishtirok etmoqda. Ular Konvensiyaning strategik maqsadlariga erishish yoʻlidagi taraqqiyotni koʻrib chiqadilar. UNCCD imzolanganidan beri birinchi marta uning eng muhim yigʻilishlaridan biri Markaziy Osiyoda oʻtkazilmoqda.

CRIC-21 ishtirokchilari BMTning 2018–2030-yillarga moʻljallangan strategiyasiga muvofiq yer degradatsiyasining oldini olish boʻyicha global maqsadlarga erishish boʻyicha taraqqiyotni koʻrib chiqish va tavsiyalar berish imkoniyatiga ega boʻladi.

Tadbirning ochilish marosimida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning tabrik soʻzi oʻqib eshittirildi.

“Oliy forum kun tartibidan zamonamizning iqlim muammolariga birgalikda qarshi turish va choʻllanishga qarshi kurashda keng xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga oid hayotiy muhim masalalar oʻrin olgan. Taʼkidlashni istardimki, Oʻzbekiston va butun Markaziy Osiyo mintaqasi iqlim oʻzgarishining salbiy taʼsiri va ular keltirib chiqaradigan ijtimoiy, ekologik muammolarning ogʻir oqibatlarini toʻliq his qilmoqda.

Bugun biz bir avlodning koʻz oʻngida yoʻq boʻlib borayotgan Orol dengizi global halokatining ogʻir oqibatlariga qarshi kurashyapmiz. Bu tahdidlarning barchasi va boshqa koʻplab omillar nafaqat mintaqamizda, balki butun dunyoda aholi farovonligi va salomatligiga bevosita taʼsir koʻrsatmoqda, bu esa Barqaror rivojlanishning asosiy maqsadlariga erishish yoʻlida hamkorlikni yanada mustahkamlash taqozo etmoqda.

Oʻzbekistonning joriy sessiya yakunlariga koʻra qum va chang boʻronlari boʻyicha Samarqand deklaratsiyasini qabul qilish tashabbusi xalqaro ekspertlar hamjamiyati tomonidan qoʻllab-quvvatlanishiga ishonaman.

Ishonchim komilki, mazkur koʻp tomonlama hujjat ana shunday jiddiy ekologik muammolardan erta ogohlantirish va samarali kurashishga qaratilgan umumiy saʼy-harakatlarimizga muhim hissa boʻlib, ilmiy almashinuvni kengaytiradi, yangi texnik koʻmak dasturlari va maqsadli investitsiya loyihalarini amalga oshirishga xizmat qiladi”, — dedi Shavkat Mirziyoyev.

Tadbirning 1-kuni doirasida, 13-noyabr kuni birinchi yalpi majlis boshlandi, unda CRIC-21 raisi, UNCCD ijrochi kotibi Ibrohim Tiau, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati Raisi Tanzila Norboyeva va Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim oʻzgarishi vaziri Aziz Abduhakimov nutq soʻzladi.

“Dunyo boʻylab biz kuzatayotgan qurgʻoqchilik, oʻrmon yongʻinlari va jazirama toʻlqinlar bir-biri bilan bogʻliq boʻlgan iqlim va tabiat inqirozlarining alomatlaridir. 2015-yildan beri taxminan 4 million kvadrat km sogʻlom va unumdor yerlar — taxminan Oʻrta Osiyo hajmiga teng maydon yoʻqolgan. 2030-yilga borib yerdan foydalanish boʻyicha global maqsadlarga erishish uchun yerning keyingi degradatsiyasini zudlik bilan toʻxtatishimiz va kamida 1 milliard gektar maydonni tiklashimiz kerak”, — dedi BMTning choʻllanishga qarshi kurash boʻyicha konvensiyasi ijrochi kotibi Ibrohim Tiau.

Ushbu yigʻilish juda muhim vaqtda boʻlib oʻtmoqda, chunki UNCCD tomonidan taqdim etilgan soʻnggi maʼlumotlar shuni koʻrsatadiki, dunyodagi sogʻlom va unumdor yerlarning yillik yoʻqotilishi taxminan 100 million gektarni tashkil qiladi. Mavjud tendensiyalar davom etsa, 2030-yilga borib dunyoda yer degradatsiyasining neytralligiga erishish uchun 1,5 milliard gektar maydonni tiklash kerak boʻladi. Biroq, qoʻshimcha tanazzulni toʻxtatish va mavjud majburiyatlarning bajarilishini tezlashtirish belgilangan maqsadlardan oshib ketishi mumkin.

“Dunyo uch tomonlama global inqiroz bilan kurashayotgan bir paytda yerga boʻlgan munosabatlarimizni qayta koʻrib chiqish dolzarb masaladir. Yerlarimizni sogʻlom saqlash iqlim oʻzgarishi oqibatlarini yumshatish va moslashish borasidagi saʼy-harakatlarimizda ustuvor vazifa boʻlishi kerak.

CRIC-21 koʻrgazmasining Oʻzbekistonda oʻtkazilishi bejiz emas, chunki u yer degradatsiyasining barcha salbiy oqibatlarini — qurgʻoqchilik, qum va chang boʻronlaridan tortib qishloq xoʻjaligi mahsuldorligi va biologik xilma-xillikni yoʻqotishgacha boshdan kechirayotgan eng zaif mamlakatlardan biri misolidir.

Asrlar davomida oʻzbeklar anʼanaviy ravishda dehqonchilik bilan shugʻullanib kelgan, shu bois yer tarixda eng muhim tirikchilik manbai hisoblangan. Binobarin, bu muhim tirikchilik manbaini jiddiy tahdid ostida koʻrish xavotir uygʻotadi va aniq chora-tadbirlar koʻrish zarurligidan dalolat beradi.

Iqlim oʻzgarishi va inson faoliyati tufayli koʻplab muammolarga duch kelsakda, biz ularni yer va umuman tabiat bilan munosabatlarimizni chinakam qayta koʻrib chiqish imkoniyati sifatida koʻramiz. Atrof-muhit va iqlim oʻzgarishlari kun tartibi Oʻzbekiston hukumatining eng muhim strategik ustuvor yoʻnalishlaridan biri ekanligini mamnuniyat bilan maʼlum qilmoqchiman. Biz yer degradatsiyasining neytralligiga erishishga intilamiz va bu borada dastlabki natijalarni koʻryapmiz”, — dedi Aziz Abduhakimov.

Taʼkidlash joizki, Oʻzbekiston Respublikasi Osiyo mintaqasi va MDH davlatlari orasida birinchi boʻlib 1995-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Choʻllanishga qarshi kurash toʻgʻrisidagi konvensiyasini ratifikatsiya qilgan edi.