Foto: РИА Новости

Shu yilning 6-avgust kuni Rossiya prezidenti Vladimir Putin va AQSH prezidenti Donald Trampning maxsus vakili Stiv Uitkoff oʻrtasidagi muzokaralar chogʻida Moskva Tramp maʼmuriyatidan “juda foydali taklif” olgan. Bu haqda Polshaning “Onet” portali xabar bermoqda.

“Uitkoff AQSHning Rossiyaga qarshi oʻt ochishni toʻxtatish boʻyicha taklifini muhokama qildi, yevropalik davlatlar bilan kelishib oldi. Biz aniqlaganimizdek, Moskva Tramp maʼmuriyatidan juda foydali taklif oldi”, deb taʼkidlaydi nashr.

Trampning Ukraina boʻyicha rejasiga nimalar kiritilgan?

Portalga koʻra, Tramp maʼmuriyati Rossiyaga quyidagi shartlarni taklif qilgan:

Ukrainada oʻt ochishni toʻxtatish, lekin yakuniy tinchlik emas.

Rossiyaning yangi hududlarini de-fakto tan olish, masalani 49 yoki 99-yilga kechiktirish.

Rossiyaga nisbatan kiritilgan sanksiyalarning katta qismini bekor qilish, uzoq muddatda energetika sohasida hamkorlikni tiklash.

Maqola mualliflarining taʼkidlashicha, AQSH taklifida Ukrainaning NATOga aʼzo boʻlishi yoki Shimoliy Atlantika alyansining sharqda kengaymasligi kafolati haqida hech narsa yoʻq.

Shuningdek, takliflarda rus tilini himoya qilish va Gʻarb davlatlaridan Kiyevga harbiy yordamni toʻxtatish boʻyicha bandlar yoʻq.

Polsha portaliga koʻra, oxirgi nuqta — murosaga kelish va Rossiya goʻyo bunga rozi boʻlishga tayyor.

Taʼkidlanishicha, ushbu reja mazmunini Rossiyaga eng keskin qarshi boʻlgan va Ukrainani yanada qoʻllab-quvvatlash tarafdori boʻlgan bir qator siyosatchilarning bayonotlaridan tushunish mumkin. Shu yilning 30-iyul kuni Polsha bosh vaziri Donald Tusk “yaxshi imkoniyatlar va mojaro hech boʻlmaganda yaqin kelajakda toʻxtatilishi mumkinligini koʻrsatuvchi koʻplab alomatlar bor”, dedi.

Xuddi shunday pozitsiyani Polsha Tashqi ishlar vazirligi rahbari Radoslav Sikorski ham bildirgan. U oʻzi uchun gʻayrioddiy tarzda Moskvaga nisbatan murosasiz gapirgan.

“Bu urush qachondir tugaydi va Rossiya asrlar davomida Yevropa Ittifoqi uchun xom ashyo manbai boʻlib kelgan” — deydi u.

Kreml Rossiyaning Ukraina boʻyicha muzokaralardagi pozitsiyasini oshkor qildi

Rossiya prezidentining xalqaro masalalar boʻyicha yordamchisi Yuriy Ushakov taʼkidlaganidek, Moskva Rossiya va AQSH yetakchilarining uchrashuvi oldidan Ukraina mojarosi boʻyicha oʻz pozitsiyasini oʻzgartirmagan.

“Bizning pozitsiyamizda hech narsa oʻzgarmadi”, — deydi diplomat.

Bundan tashqari, Kreml vakilining qoʻshimcha qilishicha, Moskva davlat rahbarlari sammitini tashkil etish doirasida Vashingtondan taklif olgan va uni maqbul deb hisoblaydi.

“Amerikaliklardan bir taklif bor edi, biz buni juda maqbul deb hisoblaymiz”, — deya qoʻshimcha qilgan Yuriy Ushakov.

Prezident yordamchisi jurnalistlarning Putin va Trampning kutilayotgan uchrashuvi haqidagi savollariga ham javob berdi, biroq Vashingtondan kelgan taklifning mohiyatiga aniqlik kiritmadi. Bundan tashqari, amaldor muzokaralar oʻtkaziladigan joyning bir nechta variantlari haqida gapirdi, biroq aniq joylarni aytmadi.

Putin va Trampning boʻlajak uchrashuvi haqida nimalar maʼlum?

Ushakovning soʻzlariga koʻra, Rossiya va AQSH prezidentlarining shaxsiy uchrashuvi kelasi haftada boʻlib oʻtadi.

“Ha, kelasi hafta. Biz hozir uchrashuvni tashkil etish ustida ishlaymiz”, — deydi Kreml vakili. Shu bilan birga, u sammit oʻtkaziladigan joy allaqachon kelishib olinganini va keyinroq eʼlon qilinishini qoʻshimcha qildi.

Siyosiy geograf, Moskva davlat xalqaro munosabatlar instituti qoshidagi Xalqaro munosabatlarni fazoviy tahlil qilish markazi direktori Igor Okunevning aytishicha, Putin va Tramp oʻrtasidagi muzokaralar joylashuvining asosiy mezoni mamlakatning Ukrainaga nisbatan neytral pozitsiyasi boʻladi.

“Bu nuqtayi nazardan Fors koʻrfazining monarxiyalari eng yaxshi koʻrinadi. Turkiya ham mumkin, chunki u NATOga aʼzo boʻlishiga qaramay, neytral platforma sifatida oʻzini allaqachon isbotlagan” deydi u.

Fors koʻrfazi monarxiyalaridan birida uchrashuv boʻlishi mumkinligi haqidagi xabarlar fonida Putin Birlashgan Arab Amirliklari Tramp bilan uchrashish uchun mos joy ekanini aytdi.

“The Guardian” gazetasining yozishicha, Xalqaro jinoiy sudning Rossiya prezidenti Vladimir Putinni “hibsga olish” boʻyicha orderi uning Tramp bilan uchrashuvini tashkil qilish uchun mos davlatlar sonini cheklaydi.

Nashrning qayd etishicha, Putin va Tramp oʻrtasidagi oldingi uchrashuv 2018-yilda boʻlib oʻtgan Xelsinkida muzokaralar olib borishning iloji yoʻq. Chunki Finlyandiya Xalqaro jinoiy sudning Rim statutini ratifikatsiya qilgan 125 davlatdan biri hisoblanadi. Xuddi shu sababga koʻra, Sovuq urush davrida SSSR va AQSH rahbarlarining sammitlariga mezbonlik qilgan Shveysariya, Avstriya, Islandiya, Malta, Fransiya, Ispaniya va Buyuk Britaniya kabi davlatlar bu muloqotga mos emas.

Gazeta, shuningdek, uchrashuv Potsdam, Yalta yoki Ikkinchi jahon urushi davrida Gitlerga qarshi koalitsiya davlatlari yetakchilarining konferensiyalari oʻtkazilgan Tehronda boʻlib oʻtishi ehtimolini ham juda past, deb hisoblaydi.

“Bu Rossiya va Ukraina oʻrtasida muzokaralar boʻlib oʻtgan Saudiya Arabistoni yoki Turkiyada sammit tashkil etishni anglatishi mumkin. Yana bir variant Vengriya boʻlishi mumkin. Chunki uning bosh vaziri Viktor Orban ham Trampga, ham Putinga yaqin boʻlib, avvalroq oʻz mamlakati Xalqaro jinoiy suddan chiqish niyatini eʼlon qilgan edi”, — deyiladi gazeta maqolasida.

Uchrashuv faqat Tramp va Putin oʻrtasida boʻladi

Tramp Putin va ukrainalik hamkasbi Vladimir Zelenskiyning aloqalari AQSH va Rossiya rahbarlarining uchrashuvi uchun shart emasligini aytdi.

AQSH yetakchisining soʻzlariga koʻra, u hali Zelenskiy bilan muzokara oʻtkazish niyatida boʻlmasa ham, Rossiya prezidenti bilan uchrashishga tayyor.

Avvalroq Oq uyning yuqori martabali mulozimlaridan biri “The New York Post” nashriga Tramp Putin bilan uchrashuvga Rossiya yetakchisi Ukraina prezidenti bilan muzokara oʻtkazgan taqdirdagina rozi boʻlishini aytgan edi.

Shuningdek, Oq uy rahbari Rossiyaga qarshi sanksiyalar qoʻllash haqidagi savolga javob berdi. Uning soʻzlariga koʻra, bu Putinga bogʻliq boʻladi.

“Keling, u nima deyishini koʻrib chiqaylik. Bu unga bogʻliq boʻladi” — deydi Tramp.

Shu bilan birga, AQSH Davlat departamenti matbuot kotibi oʻrinbosari Tommi Pigott 8-avgust, juma kunigacha Ukrainada oʻt ochishni toʻxtatish kelishuviga erishilmasa, AQSH prezidenti maʼmuriyatining Rossiyaga qarshi sanksiyalar qoʻllash niyatini tasdiqlashdan bosh tortgan.

“Men bu haqda taxmin qilmoqchi emasman”, — dedi u.

Shunga qaramay 7-avgust kuni Tramp Rossiyaning savdo hamkorlari boʻlgan davlatlarga nisbatan yana ikkilamchi sanksiyalarni eʼlon qildi.

Bundan tashqari, siyosatchi bevosita Rossiyaning oʻziga qarshi sanksiyalar qoʻllash haqidagi savolga javob berdi. Uning tushuntirishicha, hozirda Ukraina mojarosini hal qilish uchun juda jiddiy muzokaralar olib borilmoqda.

Trampning Rossiyaga nisbatan qattiqqoʻlligi yoʻqligi tanqid qilindi

Yevropa yetakchilari AQSH prezidentining Rossiyaga nisbatan qattiqqoʻlligi toʻliq yoʻqligidan hafsalasi pir boʻldi. “The Washington Post” nashrining yozishicha, Yevropaning yuqori martabali mulozimlaridan biri Oq uy rahbari Putin bilan uchrashishni rejalashtirayotganini bilib, Yevropa Ittifoqi yetakchilari vahimaga tushganini aytdi.

“Barcha bu bayonotlarga qaramay, Tramp Putinga zarracha bosim oʻtkazgani yoʻq”, — degan nashrga.

Vengriya tashqi ishlar vazirligi rahbari Peter Siyarto, oʻz navbatida, Rossiya va AQSH prezidentlarining uchrashuvidan soʻng Yevropada tinchlik oʻrnatilishiga umid bildirdi.

“Umid qilamizki, Donald Tramp va Vladimir Putin imkon qadar tezroq shaxsiy uchrashuv oʻtkazadi, keyin esa Markaziy Yevropaga tinchlik qaytadi!” — deydi u.

BMT Bosh kotibi matbuot kotibi oʻrinbosari Farhan Haqning aytishicha, tashkilot Putin va Trampning boʻlajak uchrashuvini olqishlaydi.

“Biz Ukrainada BMT Nizomi, xalqaro huquq hamda Bosh Assambleya va Xavfsizlik Kengashi rezolyutsiyalariga muvofiq tinchlik oʻrnatishga qaratilgan barcha saʼy-harakatlarni olqishlaymiz”, — deydi siyosatchi.