Foto: Reuters

AQSH prezidenti Donald Tramp maʼmuriyati mamlakat mudofaa byudjetini 1 trillion dollargacha oshirishni maʼqullaganini maʼlum qildi.

Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyahu bilan uchrashuvda AQSH yetakchisi “dunyoda yomon kuchlar koʻp”, shuning uchun Qoʻshma Shtatlar ham kuchli boʻlishi kerakligini aytgan. Trampning soʻzlariga koʻra, shu paytgacha hech kim armiyani saqlash uchun buncha koʻproq pul ajratmagan.

AQSH oʻzini qurollantirmoqda

Bir kun avval Tramp Oq uyda Isroil Bosh vaziri Netanyahuni qabul qildi. Tomonlar bir qator masalalarni muhokama qilishdi va muzokaralar chogʻida AQSH yetakchisi mamlakat mudofaa byudjeti tez orada oshishini maʼlum qildi. Uning maʼmuriyati allaqachon armiyani moliyalashtirish uchun taxminan 1 trillion dollar ajratishni nazarda tutuvchi hujjat loyihasini tayyorlagan.

AQSH prezidentining soʻzlariga koʻra, hukumat “hali hech kim koʻrmagan” mudofaa byudjetini “deyarli tasdiqlab” boʻlgan.

“Biz xarajatlarimizga juda ehtiyot boʻlamiz, ammo armiya biz qurishimiz kerak boʻlgan narsa va biz kuchli boʻlishimiz kerak, chunki dunyoda yomon kuchlar juda koʻp”,— degan Tramp.

Tramp Yaman husiylariga qarshi operatsiya haqida gapirar ekan, harbiy xarajatlarni oshirish haqida gapirdi.

Ikki davlat rahbarlari uchrashuvida Pentagon rahbari Pit Xegset ishtirok etdi. U harbiy xarajatlarni oshirish haqida gapirmadi, biroq uchrashuvdan soʻng ijtimoiy tarmoqlarda “prezident Tramp armiyani qayta qurmoqda va tez” deb yozdi.

Sobiq mudofaa vaziri Lloyd Ostin AQSH hukumatiga mudofaa xarajatlarini taxminan 50 milliard dollarga oshirishni tavsiya qildi. U Isroil va Ukrainaga mudofaa byudjetidan emas, balki boshqa manbalardan yordam berishni taklif qildi. Unga koʻra, bu amerikalik mudofaa pudratchilarini ragʻbatlantiradi.

“Biz bilamizki, bizning sanoat bazamiz bu ehtiyojlarni atigi bir yil ichida qondira olmaydi, ammo inventarizatsiyani nolga tushirish uchun investitsiyalar 1-oktyabrdan boshlanadigan moliyaviy yildan kechiktirmay boshlanishi kerak”, deydi Ostin.

Xitoy bilan qarama-qarshilik

Avvalgi prezidentlik davrida ham Donald Tramp Xitoy Xalq Respublikasi Qurolli kuchlarining rivojlanish surʼatlaridan xavotir bildirib, Xitoyni “butun dunyo uchun tahdid” degandi.

“Xitoy, albatta, qaysidir maʼnoda dunyo uchun xavf tugʻdiradi, chunki u oʻz armiyasini boshqalarga qaraganda tezroq qurmoqda. Ochigʻini aytganda, xitoyliklar AQSH pullaridan foydalanmoqda”, — deya taʼkidlagandi Tramp 2019-yilda.

Prezident etib qayta saylanganidan beri u yana bir bor Xitoyni ushlab turish zarurligi haqida gapirdi.

Netanyahu bilan uchrashuvda Tramp “mudofaa” uchun milliardlab dollar sarflashni istamasligini aytdi. Unga koʻra, Xitoyda ham harbiy xarajatlar koʻpaytirilmasligi kerak.

“Men ular yiliga 500-600 milliard dollar olib, uni oʻz harbiylariga sarflashlarini xohlamayman. Men ular oʻz harbiylariga pul sarflashlarini xohlamayman. Va men pul sarflashim shart emas”, dedi u Xitoy bilan munosabatlar haqidagi savolga.

Shu yilning 2-aprel kuni u import bojlarining yangi tizimini joriy qildi. Unga koʻra, oʻrtacha baza stavkasi 10 foiz, Xitoydan kelgan tovarlar uchun esa ancha yuqori — 34 foiz. Pekin, agar AQSH tariflar va savdo urushida qatʼiy tursa, “oxirigacha kurashishga” vaʼda berdi.

“Xitoy rivojlanishga boʻlgan qonuniy huquqini himoya qilish uchun qatʼiy va qatʼiy choralar koʻrishda davom etadi”, — dedi Xitoy Tashqi ishlar vazirligi rasmiy vakili Lin Szyan.

Eron, Husiylar va HAMASga tahdid

Mudofaa byudjetining oshishini nafaqat Xitoy bilan yuzaga kelishi mumkin boʻlgan toʻqnashuvga tayyorgarlik, balki AQSHning Yaqin Sharqdagi harbiy kuchlarini moliyalashtirish zarurati bilan izohlash mumkin. AQSH harbiylari Yamandagi husiylarga zarba berishda davom etmoqda, ayni paytda Qoʻshma Shtatlarning Eron bilan aloqalari ham ijobiy emas.

Oq uyda nutq soʻzlagan Tramp Eronning yadro quroliga ega boʻlishga haqqi yoʻqligini yana bir bor taʼkidladi. U agar fors davlati atom boʻyicha muzokara qilishdan bosh tortsa, katta muammo boʻlishi bilan tahdid qildi.

“Agar Eron bilan muzokaralar muvaffaqiyatli boʻlmasa, mamlakat xavf ostida qoladi, chunki ular yadroviy qurolga ega boʻla olmaydi. Oʻylaymanki, kelishuvga kelmasak, bu Eron uchun juda yomon kun boʻladi”, — deydi Tramp.

Keyinchalik u Eron — AQSH muzokaralari “yuqori darajada” boshlanganini taʼkidladi. Prezident yadroviy muammoning hal etilishiga umid bildirdi, uning aytishicha, bu ham Eron, ham AQSH manfaatlariga mos keladi.

Gʻazo sektoridagi mojaroni hal qilish borasida Tramp bir necha bor AQSHga ushbu hudud ustidan nazorat oʻrnatishi haqida gapirgan.

“Oʻylaymanki, u yerda AQSH kabi tinchlikparvar kuchlar boʻlsa, Gʻazo sektorini nazorat qilish va unga egalik qilish yaxshi boʻlardi”, — deya taʼkidladi AQSH rahbari.