Коронавирус эпидемияси сабабли дунёнинг кўплаб мамлакатларида карантин ҳукм сурмоқда. Бу даврда ташкилотлар масофадан иш олиб бораётган бўлса, дўкон, кафе каби бир қатор жойлар буткул ёпиб қўйилган.

Карантин фақат тўрт деворга қамалиб ўтирмоқ дегани эмас, авваллари вақт тополмаган баъзи ишларни битказиб олмоқ учун фурсатдир.

Шундай экан, адабиёт соҳасида карантинда яратилган асарларни сизга таништириб ўтмоқчимиз.

1. Александир Пушкин, «Евгений Онегин»

Бу асар асосида, хабарингиз борки, кўплаб фильмлар суратга олинган, ҳаттоки опера ҳам ёзилган. Лекин 1830 йилнинг кузида Москвада вабо эпидемияси бошланганидан, бу ҳолат Пушкинни қишлоқдаги оила аъзолари ёнига кетишига мажбур қилганидан камчиликнинг бехабар бўлса керак.

Адиб ҳам мумтоз адабиётга, ҳам дунёнинг энг яхши асарлари сирасига кирувчи бу романини карантин даврида ёзган.

2. Лукиан, «Александр ва сохта пайғамбар»

Лукиан ҳозирги Туркиянинг чеккасида жойлашган Самосата шаҳрида таваллуд топган. У машҳур драматург ва сатирик эди. Унинг асарларидан бири ҳисобланган «Александ ва сохта пайғамбар»да ҳаётнинг қарама-қаршиликларига сеҳрли изоҳ ахтарган римликлар тасвирланган.

Александр Ўрта Осиёдан келган реал шашснинг исмидир. У ҳақида жуда кам маълумот сақланиб қолган. Лекин унинг ўзи қўлидан сеҳрли ишлар келишини ва исталган касалликка даво топа олиши иддао қиларди. Унга 165 йилда бошланган таун эпидемияси замонида ишонишган. Бу вақтда, Антонин номини олган бу вабо Рим империясини батамом эгаллаб олганди.

Римликлар ўзларини карантинга олишга, бир-биридан узоқ бўлишга уринадилар. Шундай пайтда Лукианнинг шифокор Александр ҳақида сатирик асари қаламга олинган.

3. Томас Ман, «Афсункор тоғ»

Бу асар олмон адабиётининг энг гўзал намуналаридан бири саналади. Томас Маннинг «Афсункор тоғ» асари 1924 йилда чоп қилинган. Китобда Ишвечранинг Альп тоғларидаги силни даволовчи шифохонада муолажа олган дўсти ҳақида сўз боради.

Муаллиф ўзига бу мавзу яқин эди, чунки турмуш ўртоғи ҳам сил хасталигидан азият чекарди. 1912 йилда Ман Ишвечра санаторийсига аёлини олиб боради. Бу иши орқали у ўз «Афсункор тоғ»ини яратади.

4. Антон Чехов, «Олтинчи рақамли палата»

Чехов энг яхши асарларини вабо ҳукм сураётган вақтларда ёзган таниқли рус ёзувчисидир. Айни шундай пайтларда, яъни 1892 — 1899 йилларда «Олтинчи рақамли палата» ва «Қора роҳиб» каби машҳур романларини ёзади.

Чехов у пайтлари қишлоғидаги ўз севган ёлғизлигида яшарди. У бу ерда вабо ва бошқа турли касалликлардан қийналаётган одамларга даво бўларди. Ёзувчининг асл касби шифокорлик эди. Чехов сил касаллигидан азият чеккан ва шу касаллик уни 1904 йилда бу дунёдан олиб кетган.

5. Жон Мильтон, «Йўқотилган жаннат»

Инглиз ёзувчиси Жон Мильтон «Йўқотилган жаннат» асари билан шуҳрат қозонган. Мильтон асарни ёзаётганида икки кўзи ҳам кўрмасди. 1652 йилдан 1667 йилга қадар у ўз асарини оила аъзолари ва дўстларига айтиб туриб оққа кўчиртирган.

1665-1666 йилларда Лондонда юзага келган вабодан сақланмоқ учун ёзувчининг оиласи янги уйга кўчиб кетишади. У айни шу вақтда ўзининг «Йўқотилган жаннат»ни ёзиб битказади.

6. Жованни Боккаччо, «Декамерон»

«Декамерон» италиялик ёзувчи Жованни Боккаччо томонидан тахминан 1352 — 1354 йилларда ёзилган юздан ошиқ новеллалар тўпламидир. Китобдаги ҳодисалар 1348 йилдаги таун эпидемияси вақтида юз берган.

Боккаччо бу асарини Флоренцияда ҳукм сурган таун эпидемияси вақтида ёзган. Муаллифнинг ўзи ҳам, қаҳрамонлари каби вабодан қочмоқ ва Италия шаҳарларига саёҳат қилмоқ учун Флоренцияни тарк қилган.

7. Уильям Шекспир, «Ромео ва Жульетта»

Уильям Шекспир бутун умри давомида таун эпидемияси билан яшаган. Ҳатто болалигида Шекспир 1564 йилда юз берган таун эпидемияси вақтида омон қолганлардан бири бўлган.

Таун номи ёзувчининг кўплаб асарларида, шу жумладан, машҳур «Ромео ва Жульетта» пьесасида ҳам айтиб ўтилган. 1605-1606 йиллар Шекспирнинг айни ижодий гуллаган даври ҳисобланади. Бу пайтда «Қирол Лир», «Макбет» ва «Антоний ва Клеопатра» асарлари дунёга келган.

Экспертларнинг айтишига кўра, унинг маҳсулдорлиги бу даврда Ингилтарада таун эпидемиясининг ёйилгани билан боғлиқдир.

Таржимон ва тўпловчи:
Раҳмат Бобожон