AQSH Davlat kotibi Marko Rubio dushanba kuni Saudiya Arabistoniga yetib keldi. Uning safari Rossiya rasmiylari bilan uch yildan beri davom etayotgan Ukraina urushini tugatish boʻyicha muzokaralar oʻtkazish uchun rejalashtirilgan. Bu haqda “Reuters” axborot agentligi xabar berdi.

Ushbu muzokaralar AQSH Prezidenti Donald Trampning oʻtgan hafta Rossiya Prezidenti Vladimir Putin bilan boʻlgan telefon suhbati ortidan tashkil etildi. Tramp prezidentlik kampaniyasi davomida urushni tugatishga vaʼda bergan edi va endi bu boradagi saʼy-harakatlar tezlashgan.

Saudiya Arabistoni, ayni paytda, AQSH bilan Gʻazo sektori kelajagi boʻyicha ham muzokaralar olib bormoqda. Shuningdek, Tramp maʼmuriyati va Moskva oʻrtasidagi dastlabki aloqalarga vositachilik qilgan hamda oʻtgan hafta mahbuslar almashinuvi boʻyicha kelishuvni taʼminlagan. Bu esa Ar-Riyodning global diplomatik muzokaralardagi rolini yanada oshirishini koʻrsatmoqda.

Rossiya va AQSHning uzoq kutilgan uchrashuvi

AQSH Davlat kotibi Marko Rubio, AQSH Milliy xavfsizlik boʻyicha maslahatchisi Maykl Uolts va Oq uy Yaqin Sharq boʻyicha elchisi Stiv Uitkoff Saudiya Arabistonida Rossiya rasmiylari bilan uchrashishi kutilmoqda. Ushbu muzokaralar yillardan buyon ilk marta Rossiya va AQSH rasmiylari oʻrtasidagi yirik yuzma-yuz uchrashuv boʻladi. Rossiyaning “Kommersant” gazetasi xabariga koʻra, muzokaralar seshanba kuni Ar-Riyodda boʻlib oʻtadi.

Rubio muzokaralar oldidan Putinning sulh takliflariga jiddiy yondashayotganini aniqlash kerakligini taʼkidladi. Ukraina Prezidenti Vladimir Zelenskiy ham ayni paytda mintaqada boʻlib, Birlashgan Arab Amirliklariga tashrif buyurgan. U Saudiya Arabistoniga ham borishi mumkin, ammo Rossiya yoki AQSH rasmiylari bilan uchrashish niyati yoʻqligini bildirdi. Ukraina ushbu muzokaralarga taklif qilinmagan.

Gʻazo sektori boʻyicha AQSH va Saudiya Arabistoni oʻrtasidagi kelishmovchilik

Marko Rubio Saudiya Arabistoni valiahd shahzodasi Muhammad bin Salmon bilan uchrashishi kutilmoqda. Muzokaralar davomida Trampning Gʻazo sektoridagi falastinliklarni boshqa arab davlatlariga koʻchirish taklifi ham muhokama qilinadi. Ushbu taklif arab dunyosida katta norozilik keltirib chiqardi va Gʻazo aholisi orasida majburan koʻchirilish qoʻrquvi ortdi.

Gʻazo urushi boshlangandan beri Isroilning hujumlari natijasida 48 mingdan ortiq falastinlik halok boʻldi. AQSH esa yechim sifatida aholini koʻchirishni bildirgandi.

Saudiya Arabistoni va boshqa arab davlatlari AQSHning Gʻazo aholisini koʻchirish rejalariga keskin qarshi chiqmoqda. Riyod hozirda HAMASni chetlab oʻtgan holda Gʻazo qayta qurilishini moliyalashtirish uchun Arab davlatlari tomonidan boshqariladigan maxsus fond tashkil etish boʻyicha muzokaralar olib bormoqda. Saudiya Arabistoni Isroil bilan aloqalarni normallashtirishni istasa-da, Falastin davlatchiligi masalasida kelishuv boʻlmaguncha, hech qanday rasmiy munosabat oʻrnatilmasligini bildirgan.

AQSH va Rossiya muzokaralari: yangi bosqichmi yoki navbatdagi quruq gap?

Ushbu muzokaralar Rossiya-Ukraina urushini tugatish uchun muhim qadam sifatida baholanmoqda. AQSH va Rossiya oʻrtasidagi aloqalar 2022-yilda Rossiyaning Ukrainaga kirgandan beri juda yomon. Shuningdek, aytish kerakki, Vashington va Moskva oʻrtasida rasmiy diplomatik aloqalar asosan cheklangan boʻlib, avvalgi muzokaralar asosan vositachilar orqali amalga oshirilgan.

Donald Tramp prezidentlik lavozimini egallagach, AQSHning tashqi siyosati tez oʻzgarmoqda. Trampning Putin bilan muzokaralarni boshlash qarori, ayrim tahlilchilar nazarida, Rossiyaga bosimni kamaytirishga urinish sifatida koʻrilmoqda. Boshqa tarafdan, AQSHda urush uchun ajratilgan mablagʻlar va yordam koʻrsatish boʻyicha ichki qarama-qarshiliklar, xususan, Kongressdagi bahslar ham Vashingtonni kelishuv izlashga majbur qilyapti.

Rossiya esa, Gʻarb sanksiyalari va iqtisodiy cheklovlar natijasida Ukrainadagi urushni davom ettirishda qiyinchiliklarga duch kelganini ham aytish kerak. Rossiya prezidenti Vladimir Putin oʻzining reputatsiyasini saqlab qolish uchun murosaga borishga tayyor boʻlishi mumkin, ayniqsa, harbiy jihatdan ogʻir yoʻqotishlarga uchrayotgani haqida koʻplab maʼlumotlar tarqalgan bir paytda bu ayni muddaodir.

Global diplomatiyada yangi burilish nuqtasi

Saudiya Arabistonida oʻtkazilayotgan ushbu muzokaralar dunyo siyosiy maydonida katta ahamiyatga ega. AQSH va Rossiyaning bevosita uchrashuvi va Ukraina urushini tugatish boʻyicha real muzokaralarning boshlanishi xalqaro siyosatdagi muhim burilish boʻlishi mumkin.

Shunga qaramasdan, bu muzokaralar qanday natijaga olib kelishi hozircha mavhum. Ukraina muzokaralarga jalb etilmagan, bu esa Kiyev uchun katta xavotir tugʻdiradi. Shuningdek, AQSH va Saudiya Arabistoni oʻrtasidagi Gʻazo boʻyicha ziddiyatlar ham murakkab global muhokamalarga sabab boʻlishi mumkin. Shu bois, Ar-Riyoddagi uchrashuv faqatgina birinchi qadam boʻlishi, real natijalarga erishish esa uzoq vaqt talab qilishi mumkin.