Foto: РИА Новости

Istanbulda Rossiya va Ukraina delegatsiyalari oʻrtasidagi muzokaralarning uchinchi raundi boʻlib oʻtdi. Uchrashuv taxminan 35 daqiqa davom etdi. Muzokaralarda Rossiya delegatsiyasiga prezident yordamchisi Vladimir Medinskiy, Ukraina delegatsiyasiga esa Milliy xavfsizlik va mudofaa kengashi rahbari Rustem Umerov boshchilik qildi. Rossiya va Ukraina vakillari nimani muhokama qilishga muvaffaq boʻlishdi, ular nimada kelishib oldilar va nima boʻyicha kelisha olmadilar. Quyida shular xususida.

Muzokaralar haqida nima maʼlum?

Rossiya va Ukraina oʻrtasidagi muzokaralarning uchinchi raundi avvalgi muzokaralar kabi Turkiyaning Istanbul shahridagi “Chiragan” saroyida boʻlib oʻtdi. Uchrashuvda ishtirok etayotgan delegatsiyalar tarkibi, aftidan, 2-iyun kuni boʻlib oʻtgan muzokaralarning ikkinchi bosqichini toʻliq takrorladi.

Delegatsiyalar uchrashuvi oldidan muzokara guruhlari rahbarlari Vladimir Medinskiy va Rustem Umerov yakkama-yakka qisqa suhbat oʻtkazdi. Ular qanday muammolarni koʻtarganlari aniq emas.

“RIA Novosti” delegatsiyalarning muzokaralari toʻliq tarkibda Moskva vaqti bilan soat 20:38da boshlangani va 21:16 da yakunlangani haqida xabar berdi. Shu tariqa uchrashuv atigi 38 daqiqa davom etdi

Yopiq qism boshlanishidan oldin Turkiya tashqi ishlar vaziri Hakan Fidan kirish nutqi bilan chiqdi. Uning taʼkidlashicha, Rossiya va Ukraina oʻrtasidagi muzokaralar natijasi keng qamrovli tinchlik boʻlishi kerak.

“Biz tomonlar muzokaralar jarayonining uchinchi bosqichida mazmunli suhbatga qaratilgan maslahatlashuvlarni namoyish etishlarini istaymiz”, — dedi Hakan Fidan.

Uchrashuvdan keyin Rossiyaning fikri qanday?

Rossiya delegatsiyasi rahbari Vladimir Medinskiy muzokaralar yakunlari boʻyicha jurnalistlar bilan muloqot chogʻida tomonlarning oʻt ochishni toʻxtatish va tinchlik bitimini tuzish boʻyicha pozitsiyalarini “imkon qadar uzoqroq” deb taʼrifladi.

Shu bilan birga, u Rossiya tomoni Ukrainaga onlayn rejimda ishlaydigan siyosat, gumanitar va harbiy masalalar boʻyicha ishchi guruhlar tuzishni taklif qildi. Rossiya va Ukraina prezidentlari Vladimir Putin va Vladimir Zelenskiy oʻrtasida zudlik bilan uchrashuv oʻtkazishni rad etdi. Uning taʼkidlashicha, bunday uchrashuv tinchlik oʻrnatish toʻgʻrisidagi bitimlarning yakuniy nuqtasi boʻlishi kerak. Ukrainada saqlanayotgan Kursk viloyati aholisining hammasi ham uylariga qaytmaganligini taʼkidladi. Ukraina Qurolli kuchlari askarlarini va “boshqa toifadagi shaxslarni” Kursk viloyati aholisiga almashtirishga tayyorligini bildirdi.

Ukraina oldingi chiziqdagi qisqa gumanitar pauzalarga qaytishni taklif qildi.

Yangi almashinuvlarga kelsak, Vladimir Medinskiy ishontirishicha, bu mahbuslarga nisbatan ham, oʻlgan askarlarning jasadlariga nisbatan ham davom etadi. Uning eslatishicha, Rossiya allaqachon yetti mingdan ortiq jasadlarni Ukrainaga qaytargan va “ozroq qismini” qaytarib olgan.

“Biz Ukrainaga halok boʻlgan ukrainalik harbiylarning yana uch ming jasadini topshirishni taklif qildik”, — dedi Vladimir Medinskiy.

Prezident yordamchisi ayni paytda Rossiyada qolayotgan ukrainalik bolalarni vataniga qaytarish masalasiga ham izoh berdi. Uning soʻzlariga koʻra, Ukraina oldingi yigʻilishda topshirgan 300 nafar voyaga yetmaganlar roʻyxatida Rossiyada hech qachon boʻlmaganlarning salmoqli qismi bor.

Shu bilan birga, Rossiya delegatsiyasi rahbari, agar hozir Rossiyada haqiqatda qolayotgan voyaga yetmaganlarning ota-onalari, qarindoshlari yoki vakillari topilsa, ular vataniga qaytishiga ishontirdi. Bu haqda fikr bildirib, “Bolalar biz uchun muqaddasdir”, — dedi u.

Ukraina muzokaralarni qanday izohladi?

Uchrashuv oldidan Ukraina prezidenti devoni rahbari maslahatchisi Mixailo Podolyak Ukraina tomoni uchun muzokaralarning uchinchi raundining asosiy maqsadi Vladimir Putin va Vladimir Zelenskiy oʻrtasidagi uchrashuv boʻyicha mazmunli kelishuvlar tuzish ekanligini taʼkidladi.

“Kremlda yakuniy qarorni faqat bir kishi qabul qiladi. Prezident Zelenskiy urushni toʻxtatish faqat ikki davlat rahbarlarining bevosita ishtirokida boʻlishi mumkinligini bir necha bor taʼkidlagan”, — dedi Podolyak.

Uchinchi raund yakunlari boʻyicha Rustem Umerov Ukraina tomoni haqiqatan ham avgust oyi oxirigacha bunday uchrashuvni oʻtkazishni taklif qilganini va Rossiya tomonining tegishli qarorini kutishda davom etishini tasdiqladi.

Ilgari Rossiya bunday aloqalar faqat tinchlik kelishuvi shartlari boʻyicha dastlabki kelishuvdan keyin mumkin boʻlishini bir necha bor taʼkidlagan. Rossiya delegatsiyasi bu safar ham oʻz pozitsiyasidan qaytmadi.

“Uchrashuv [Putin va Zelenskiy oʻrtasidagi] haqiqiy siyosiy taraqqiyotni ochishga qodir. Rossiya tayyorligini namoyish qilishi kerak. Rossiya tinchlikka erishish uchun konstruktiv yondashuvni qoʻllashi kerak”, — dedi Umerov.

Bundan tashqari, Rustem Umerov Rossiya bilan hibsga olingan shaxslar — ham harbiy, ham tinch aholi almashinuvi boʻyicha yangi kelishuvlar tuzilganini tasdiqladi.

“Rossiya va Ukraina oʻrtasidagi gumanitar almashinuvga 1200 nafardan ortiq odam qamrab olinadi”, — dedi u.

Keyingi uchrashuv qachon boʻladi?

“RIA Novosti” manbalarining xabar berishicha, Rossiya va Ukraina oʻrtasidagi muzokaralar katta ehtimol bilan 24-iyul, payshanba kuni davom etmaydi.

Rossiya va Ukraina oʻrtasida muzokaralarning yangi bosqichi faqat uchinchi raund yakunlari boʻyicha tomonlar erishgan kelishuvlar bajarilgandan keyingina mumkin boʻladi.

Tinchlik istiqbollari qanday oʻzgardi?

Rossiyalik siyosatshunos Bogdan Bezpalkoning fikricha, muzokaralarning uchinchi raundidagi asosiy yutuq hibsga olingan tinch aholini almashish boʻyicha kelishuv boʻldi.

Shu bilan birga, siyosatshunosning taʼkidlashicha, muzokaralar davomida na Rossiya, na Ukraina mojaroni hal qilishning asosiy masalalari — oʻt ochishni toʻxtatish, yuqori mansabdor shaxslarning uchrashuvi, hududiy daʼvolar boʻyicha kelishib olishning iloji yoʻq deb hisoblamoqda.

“Shunchaki, hozir na Rossiya, na Ukraina haqiqatdan ham tinchlikdan manfaatdor emas”, — deydi Bezpalko.

Mutaxassisning fikricha, tomonlarning oʻzaro talablarini amalda amalga oshirish hali imkonsiz boʻlgani uchun ular ikkinchi darajali masalalarda kelishib olishni afzal koʻrishadi. Harbiy harakatlar, albatta, kuchayish istiqbollarini istisno qilmasdan davom etadi.

Uning qoʻshimcha qilishicha, agar toʻrtinchi raund boʻlsa yoki boshqa formatdagi muzokaralar davom etsa, xuddi shu turdagi sohalarga oid masalalar muhokama qilinadi.