Illyustrativ foto

Butun dunyo boʻylab homilador ayollarning yarmidan koʻpi ogʻriq va isitma uchun qabul qiladigan paratsetamol (asetaminofen) bolalarda neyrorivojlanish kasalliklari xavfi bilan bogʻliq boʻlishi mumkin. Xalqaro olimlar guruhi shunday xulosaga kelishdi.

Tadqiqot bagʻishlangan “Environmental Health” jurnalida chop etilgan maqolada aytilishicha, yangi keng koʻlamli tadqiqot asetaminofenning homila rivojlanishiga taʼsiriga bagʻishlangan 46 ta ilmiy maqolaning natijalarini birlashtirilgan. Ularning yarmidan koʻpi homiladorlik paytida foydalanish va diqqat yetishmasligi giperaktivlik buzilish sindromi hamda autizm spektrining buzilishi kabi holatlarning ortishi ehtimoli oʻrtasida statistik jihatdan muhim bogʻliqlikni koʻrsatdi. Bundan tashqari, eng ishonchli tadqiqotlar — biomarkerlardan foydalanish va bolalarni uzoq muddatli kuzatish — xavfning eng aniq signalini berdi.

Olimlarning taʼkidlashicha, preparat yoʻldoshni osongina kesib oʻtadi va gormonal tartibga solish, immunitet jarayonlari va oksidlovchi stress mexanizmlariga taʼsir qilishi mumkin, bu esa uni rivojlanayotgan miya uchun potensial xavfli qiladi. Diqqat yetishmasligi giperaktivlik buzilish sindromi bilan bogʻliqlik ayniqsa sezilarli: 20 ta tadqiqotdan 14 tasi homiladorlik paytida onalari paratsetamol olgan bolalarda tashxis qoʻyishning koʻpayishini aniqladi. Sakkizta tadqiqotdan beshtasi autizm bilan oʻxshash aloqani aniqladi. Baʼzi hollarda dozaga bogʻliq reaksiya kuzatildi — preparat qanchalik tez-tez va uzoqroq qoʻllanilsa, xavf shunchalik yuqori boʻladi.

Tadqiqotchilar preparat va bolaning miyasi rivojlanishi oʻrtasidagi bogʻliqlikni aniqroq aniqlash uchun bemorlarning turli guruhlarini qamrab olgan yirikroq va batafsilroq loyihalarni rejalashtirmoqda. Kelajakdagi tadqiqotlarning maqsadi nafaqat ushbu xavfni tasdiqlash yoki rad etish, balki homilador ayollarda ogʻriq va isitmani davolashning xavfsiz usullarini topishdir.