Arxiv foto

Yevropa yetakchilari Ukraina va Rossiya pozitsiyalari oʻrtasida taxminan 40 km chuqurlikda bufer zona yaratish imkoniyatini koʻrib chiqmoqda. Tashabbus Yevropa darajasida muhokama qilinmoqda, Moskva esa bunday zonalarni yaratish boʻyicha oʻz rejalarini eʼlon qilgan. Kiyevda bu kabi takliflar Rossiyaning bosib olingan hududlar ustidan nazoratini mustahkamlashga urinish sifatida qabul qilinadi.

“Politico” nashrining yozishicha, bufer zona gʻoyasi Yevropada boʻlajak tinchlik kelishuvi doirasidagi bir nechta takliflardan biri sifatida koʻrib chiqilmoqda. U boshqa kelishuv variantlari bilan parallel ravishda muhokama qilinmoqda va NATO va Ukraina hamkorlari oʻrtasida kelishmovchiliklarga sabab boʻlmoqda.

Besh yevropalik diplomatning nashrga aytishicha, bu gʻoya urushdan keyingi kelishuv ssenariylari yoki ehtimoliy oʻt ochishni toʻxtatish doirasida koʻrib chiqilmoqda. Bufer zonasining yakuniy parametrlari noaniqligicha qolmoqda, rasmiylar uning chuqurligi va patrullik shartlari boʻyicha kelishmayapti.

Ukraina bunday rejalarni hududiy imtiyozlarga teng deb hisoblab, hali rozi boʻlmagan.

Amerika Qoʻshma Shtatlari muhokamadan uzoqlashmoqda, deya qayd etadi “Politico”. Vashington quruqlikdagi qoʻshinlarni yuborishdan voz kechdi va faqat razvedka maʼlumotlarini taqdim etish bilan cheklanishga tayyor.

Rossiya, oʻz navbatida, oʻz hududi va Ukraina qurollari oʻrtasidagi masofani oshirish uchun chegara boʻylab bufer zonalar yaratish niyatida ekanligini maʼlum qildi. Bunday tashabbuslarning aniq tafsilotlari hali berilmagan.

Manbalarga koʻra, hududni patrul qilish uchun 4000 dan 60 000 nafargacha askar kerak boʻladi. Taxminlarga koʻra, kontingentning asosiy qismini ushbu tashabbusni faol ilgari surayotgan Buyuk Britaniya va Fransiya harbiy kuchlari tashkil qilishi mumkin. Polsha va Germaniya NATOning sharqiy qanoti zaiflashishidan qoʻrqib, qoʻshin yuborishga tayyor emas. Estoniya, aksincha, oʻz kontingentining bir qismini ajratishga tayyorligini maʼlum qildi.

NATO ehtimoliy kuchlarning ikki tomonlama vazifasini muhokama qilmoqda: demilitarizatsiya qilingan hududda patrullik qilish va Ukraina qoʻshinlarini tayyorlash.

“Kontingentning soni va tuzilishi masalasi ochiqligicha qolmoqda. Ittifoqchilar ommaviy bayonotlar berishdan tiyilib, oʻzaro tortishuv qoidalari va Rossiya tomonidan yuzaga kelishi mumkin boʻlgan eskalatsiyaga javob mexanizmlari boʻyicha tafsilotlarni kutmoqda”, deyiladi “Politico” maqolasida.

Bir qator ekspert va siyosatchilar Yevropa tashabbusiga shubha bilan qarashadi. AQSH Mudofaa vazirining Yevropa va NATO masalalari boʻyicha yordamchisining sobiq oʻrinbosari, Barak Obama maʼmuriyatida ishlagan Jim Taunsend buni Rossiya rahbariyati Yevropa kuchlarini toʻxtatuvchi vosita sifatida qabul qilmasligini taʼkidladi.

“Agar ular bir-ikkita britan va fransuz kuzatuvchisi Rossiyani bosqinchilikdan qaytaradi, deb oʻylasa, adashadi”, — dedi Taunsend.

Baʼzi NATO ittifoqchilari bufer zona Ukraina shaharlari uchun xavflarni kamaytirish oʻrniga oshirishi mumkinligi haqida ogohlantirmoqda. Polsha hududga qoʻshin kiritilishi oʻz xavfsizligini zaiflashtirishidan xavotir bildirdi. Germaniya ham tashabbusda ishtirok etishdan bosh tortgan.

Rasmiylar Shimoliy va Janubiy Koreya oʻrtasidagi demilitarizatsiya zonasi bilan toʻgʻridan-toʻgʻri taqqoslashdan qochadi va koʻpincha Sovuq urush davrida Germaniyaning boʻlinishi bilan oʻxshashlikni eslatib oʻtadi.

Vashington ehtiyotkor pozitsiyasini saqlab kelmoqda. Manbalarga koʻra, Pentagon sunʼiy yoʻldosh razvedkasi va havodan yordam koʻrsatish bilan cheklanishga tayyor. AQSH Mudofaa vazirligi Ukraina xavfsizligini kafolatlashda AQSHning ishtiroki minimal boʻlishi kerak, deb hisoblaydi.

Pentagon oʻzining yevropalik hamkasblariga AQSH qoʻshinlari Ukraina hududiga yuborilmasligi haqida allaqachon maʼlum qilgan.

Yevropa diplomatlarining taʼkidlashicha, aynan Qoʻshma Shtatlar mumkin boʻlgan oʻt ochishni toʻxtatish kelishuvining bajarilishini kuzatish uchun yetarlicha sunʼiy yoʻldosh orqali kuzatish imkoniyatlariga ega. Ittifoqchilar Vashingtondan uning ishtiroki koʻlami haqida aniqlik kutishmoqda. Rasmiylardan biri muzokaralarni “oʻyin” deb taʼrifladi, har bir tomon Pentagon oʻz ishtiroki chegaralarini belgilashini kutmoqda.

Ukrainadagi bufer zona boʻyicha hali yakuniy qaror yoʻq. Muhokamalar norasmiy boʻlib, NATOning rasmiy yigʻilishlarida muhokama qilinmagan.