1974 йили Қирғизистоннинг Бишкек шаҳрида таваллуд топган шоир, ёзувчи ва таржимон Вадим Муродхонов 1990 йили оиласи билан Тошкентга кўчиб келган. 1996 йили Тошкент давлат университетини тамомлаган. Вадим Муродхоновнинг насрий асарлари «Новый мир», «Знамя», «Октябрь», «Дружба народов», «Новая юност», шеърлари «Звезда Востока» ҳамда «Жаҳон адабиёти» журналларида чоп этилган. Вадим Муродхонов ўзбек адабиётининг том маънода катта тарғиботчиси ҳамдир. Унинг таржимасида Абдулла Орипов, Рауф Парфи, Хуршид Даврон, Вафо Файзуллоҳ, Қутлибека каби шоирларимиз шеърлари рус тилида эълон қилинди. Айниқса, Вадимнинг 2013 йил Москвада босмадан чиққан «Узбекские слова» («Ўзбекона калом») китоби адабий давраларда илиқ фикрларга сабаб бўлди. Китобнинг иккинчи қисмига шоирнинг ўзбек шоирлари асарларидан қилган бадиий таржималари киритилган.

Ҳар бир ёзувчи ўз кучи ва салоҳиятидан келиб чиқиб, аввало, миллий адабиётига ҳисса қўшади, фақат камдан-кам ҳолатлардагина муаллиф томонидан амалга оширилганлар жаҳон кўламига чиқади. Устига устак, аксар ҳолларда унинг кўлами ёзувчи бу ҳаётни тарк этгандан сўнг маълум бир муддат ўтгач кўринади: чинакам санъат асарининг ўз ҳаёти ва тақдири бор. Бошқа томондан эса ҳар бир улуғ ёзувчи қуруқ ердан униб чиқавермайди. У, номлари ҳар доим ҳам жаҳон адабиёти тарихида қолавермайдиганлардан кўра кўпроқ бўй чўзади.

Башарти, олдиндан битикларимни баҳолашга келадиган бўлсак, мавзу ҳамда колорит жиҳатдан замонавий рус адабиётининг асосий йўналишидан фарқ қиладиган, шарқона, ўрта осиёча онг ва турмуш тарзидан келиб чиқиб яратилган шеърларим, ҳикояларим ва эсселаримни тилга олган бўлардим.

Эҳтимол, улар тобора кучайиб бораётган глобаллашувга қарамай, асл ва ички нарсаларга қизиқиш қўшни дунёда нима бўлаётганини эшитишимиз ва тўғри тушунишимизга имкон бермайдиган ҳозирги мураккаб даврда Шарқ ва Ғарб ўртасида кўприк бунёд этишга ҳисса қўшаётгандир.

Ўзбек ва бошқа тиллардан ўгирганларим, жумладан, Тоғай Мурод насри, Рауф Парфи, Боб Дилан, Недим Гурсел ва бошқа кўплаб ҳассос муаллифларнинг шеърларидан таржималарим, умид қиламанки, шу мақсадда хизмат қилади.

Қуш қанотсиз, балиқ сузгичсиз, йўлбарс тирноқсиз кун кўролмаганидек, инсон ҳам маънавий ўлчовсиз яшаёлмайди. Агар Шекспир, Толстой, Навоий, Афлотун, Да Винчи бўлмаганда, уларнинг ўрнини бошқа сиймо ва бошқа ғоялар эгаллаган бўлар эди. Гуманитар соҳа сира ҳувиллаб қолмайди. Инсониятнинг асосий ташвиши мана шу жабҳани нима билан тўлдириш бўлиши лозим.

Инсон ҳали ўқиш ва ёзишни билмай турибоқ, поэзияга дуч келади. Кейинчалик шеърларда топадигани эса бизга очилмиш таассуротларнинг ўгирмас, инъикоси саналади. Шу маънода, ҳар бир киши у ёки бу даражада шоирдир.

Агар бевосита адабиёт билан танишув ҳақида гапирсак, мана шу танишувга сабаб бўлмиш воситачи жуда муҳим ҳисобланади. Афсуски, баъзи ўқитувчилар адабиёт фанидан завқ-шавқ билан эмас, мажбуран дарс ўтишади. Магарки, устоз ўз фанини севмас экан, у ўқувчисига ҳам ушбу муҳаббатни юқтиролмайди. Бу ҳолатда ҳеч қандай юксак классика пойдевордан у ёғига кўтарилолмайди.

Ўйлашимча, шеърият масс-медиа билан рақобатлашолмайди – у ёки бу шаклда масс-медиа билан ҳамкорлик қилишга мажбур, холос. Шеърият ҳар доим ўқувчидан жавоб қадамини, биргаликда ҳаракат қилишни талаб этади. ОАВ эса талаб қилиб ўтирмайди – улар узоқ вақт ҳазм қилинмайдиганларни кишиларга тақаб қўяверади. Маданий ўсимлик ғамхўрлик ва парваришга муҳтож — бегона ўтлар эса ўзи ўсиб чиқаверади. Адабий нашр ҳам худди шундай — давлат ёки ҳомий томонидан қўллаш-қувватланиши даркор, реклама-кўнгилочар ёзиқлар эса ўз-ўзини оқлайверади. Имкониятлар шубҳасиз тенг эмас. Кўп нарса миллат ва зиёли қатламнинг маданий даражасига боғлиқ.

Раҳматжон Бобожонов
(«Халқ сўзи») суҳбатлашди.