Soʻnggi haftalarda xalqaro dengiz va havo hududlarida kuchaygan keskinliklar dunyo hamjamiyatining diqqat markazida boʻlib turibdi. Xitoyning “Yi Ping 3” kemasi Shimoliy Yevropa dengizlarida suv osti kabellarini uzib qoʻyish ayblovi bilan NATO kuchlari tomonidan kuzatilmoqda. Shu bilan bir paytda, AQSH va Filippin Gʻarbiy Tinch okeanida harbiy mashgʻulotlar oʻtkazib, Xitoyga bosim oʻtkazishga uringani iddao qilingan. Bu voqealar global savdo, xavfsizlik va geosiyosiy manfaatlar kesishgan joyda katta ahamiyatga ega boʻlishi mumkin.

Baltik dengizidagi “Yi Ping 3” voqeasi xalqaro xavfsizlikni muhokama qilish uchun sabab boʻldi. Xitoyga tegishli kema 100 milya masofada kabellarni uzib qoʻyganlikda ayblanmoqda. Ushbu kabellar Shvetsiya, Germaniya, Litva va Finlyandiyani bogʻlab turuvchi muhim aloqa vositasi edi. Ayni paytda Xitoyning tashqi ishlar vazirligi bu masalaga izoh bermagan boʻlsa-da, ayrim manbalar buni istehzo bilan qabul qilgan.

Xavotirli holatlarni “koʻlanka urushlari” davomiyligi sifatida talqin qilish mumkin. Shu kema avval Xitoy hududlarida suzgan boʻlsa-da, mart oyidan beri Rossiya portlariga tez-tez qatnab turibdi. Investigatsiya davomida kema kapitanining Rossiya razvedkasi bilan ehtimoliy aloqasi ham oʻrganilmoqda. NATO kuchlari esa xavfsizlikni taʼminlash maqsadida kemani nazorat qilishni davom ettirmoqchi.

Boshqa tomondan, AQSH va Filippin dengiz ustida oʻtkazgan harbiy mashgʻulotlari Xitoy bilan ziddiyatlarni kuchaytirdi. Gʻarbiy Tinch okeani ustida F-16 va FA-50 qiruvchi samolyotlari qatnashgan mashqlar oʻtkazildi. Ushbu mashqlar ikki mamlakatning xavfsizlik boʻyicha hamkorlikni mustahkamlashga intilishidan dalolat beradi. Xitoy esa bu harakatlarni oʻz manfaatlariga qarshi deb baholagan.

Filippin va AQSH oʻzaro hamkorlikni kuchaytirish uchun yangi mudofaa tizimlarini joriy qilishni rejalashtirgani ochiq boʻlsa ham, Manila Vashingtondan oʻrta masofali raketa tizimlarini sotib olishni koʻrib chiqayotgani Pekinga yoqmagan. Filippin, shuningdek, “birinchi orollar zanjiri”ning muhim qismi boʻlib, Tinch okeanida AQSH strategik kuchlari uchun hal qiluvchi nuqtadir.

Shu bilan birga, Xitoyning havo va dengizda qudratini oshirishi mintaqaviy xavfsizlikka tahdid solmoqda. Xitoy sunʼiy orollarni kengaytirib, havo va dengiz nazoratini kuchaytirish uchun inshootlar qurayotgani aytilgan. AQSH va uning ittifoqchilari bunday qadamlarni cheklash maqsadida oʻz harbiy mashqlarni koʻchirdi.